Анатолій Балуценка
1 РАДЗIМЕ I ЖАНЧЫНЕ
Знайсцi каштоўнасцi ў жыццi
Не надта лёгкая задача,
Ды, як спаткаецца удача,
У прышласць радасна iсцi.
Люблю чароўную красу
I не прайду нiколi мiма,
Ды значна даражэй Радзiма,
Любоў к ёй ў сэрцы я нясу.
Бясконца позiрк вабiць цуд:
Чаруе прыгажосць жанчыны,
Вагомей не знайсцi прычыны,
Каб шчасце мець i боль пакут.
Душы даруе ўзнёслы стан
Няспынна любая прырода,
Але знаходзiцца нагода:
Псуе дождж настрой цi туман.
Але пяю заўсёды я,
Пакуль жар сэрца не астыне,
Радзiме гiмн i гiмн жанчыне,
Для iх жыве любоў мая.
Бо з iмi хочацца мне быць,
Пяшчотна стала абдымацца,
Самотным не хачу застацца,
Абедзвюх буду я любiць.
22.09.1992
3 СПОВЕДЗЬ
Я ўспамiнаю гукi мовы
I за радком пiшу радок,
Бо з забыцця прыйшлi мне словы,
Ў магутны злiлiся паток.
Ужо даўно з табой расстаўся,
Мая бацькоўская зямля,
Ды смутак у душы застаўся:
Сумую па Радзiме я.
Ты – жыватворная крынiца,
З табою сустракаюсь ў сне,
Натхнення хочацца напiцца,
I шчодра поiш ты мяне.
Я зноў хачу з табой сустрэцца,
Мая Радзiма, Беларусь!
Цяпло ракой ў душу пальецца,
Як да цябе я прытулюсь!
Заўжды я беларусам буду,
Радзiма любая мая,
Тваёй пяшчоты не забуду,
Як цуд, чароўная зямля!
Любоў мая i боль адразу,
З табой я сэрцам, Беларусь!
Цяпер бясконца будзем разам,
Я хутка да цябе вярнусь.
25.09.1992
4 РОДНАМУ
КРАЮ
Калi Максiм пiсаў пра зорку,
Зямелька чыстаю была,
I рэчка Сож, ужо ад золку,
Ўсiх напаiць вадой магла.
Стаялi вербы над вадою,
Купалi ў ёй сваё галлё,
Лес вабiў позiрк за ракою,
Дзяцiнства тут прайшло маё.
Заўсёды быў такiм прыгожым
Мой родны, любы сэрцу край,
Ляжыць што вольна па-над Сожам,
Цяпер аб шчасцi ўспамiнай:
Прыйшла чарнобыльская хмара,
Радзiма у бядзе мая,
Цяпер мой родны край – ахвяра.
Чым правiнiлася зямля?
Рыдала ад бяды прырода,
Падзеi – як ў кашмарным сне,
Туга i боль майго народа
Прыйшлi таксама да мяне.
Што, Беларусь, цябе чакае,
Якая у людзей вiна?
Чаму бязлiтасна карае
Нас то Чарнобыль, то вайна?
25.09.1992
5 РАДЗIМА
Беларусь, цябе кахаю
I даўно к табе хачу!
Моцна Львоў мяне трымае,
Кажа: «Не, не адпушчу!»
Клiчуць родныя палеткi,
Рэкi, поплавы, лясы,
Расцвiтаюць ў душы кветкi,
Як вакол беларусы!
Вабiць пошчак салаўiны,
Ў жыце залатым палi,
Ў свеце лепш няма краiны,
Прыгажэй няма зямлi!
Беларусь – мая пяшчота,
Разам быць з табой хачу,
Калi змогу дасць нагода,
Я на крылах прылячу!
Раней жылi мы агульна,
Адчувалась дабрата,
На душы з табой утульна
I на сэрцы любата!
Хутка да цябе вярнуся,
Павек будзем разам зноў,
Я табою ганаруся,
Маё шчасце i любоў!
26.09.1992
21 ЛЕС
У памяцi зноў аднаўляю
Пасляваенныя гады,
З пяшчотай iх успамiнаю,
Хоць цяжка жыць было тады.
Перад вачамi лес прыгожы
Вяршынi кiнуў да нябёс,
Якi раскiнуўся за Сожам,
I любай рэчкi жоўты плёс.
Лес родны, лес маёй старонкi!
Траншэi праз цябе прайшлi,
Акопы, дзоты i варонкi
Вакол, куды нi глянь, былi.
З зямелькi гiльзы выглядалi,
Як сведкi жудаснай вайны,
I боль, i смутак выклiкалi
Ў душы бязлiтасна яны.
Гады прабеглi маладыя,
Расталi, як вясной снягi,
А мае сосны залатыя
Ўспамiн даруюць дарагi.
Вечназялёны i прыгожы
Лес, я палонны сталы твой!
Сцяной раскiнуўся за Сожам,
У думках добра мне з табой.
7.10.1992
32 БЕЛАЯ РУСЬ
Белая Русь! Якiя словы!
Прыемна слухаць мне iх зноў,
Ў iх прыгажосць чароўнай мовы
I да зямлi бацькоў любоў.
Мы шмат гадоў не мелi волi,
Прыхiльнай доля не была,
I назву ўзнёслых слоў нiколi
Мая Радзiма не брала.
Цяпер стварылася краiна,
I скажа кожны беларус:
О, Беларусь! Мацней няспынна,
Тваёй я назвай ганарусь!
Русiфiкацыя, вядома,
Ў Беларусi нямала год,
Нацыянальную свядомасць
Амаль ўжо страцiў мой народ.
Не разважаў раней свядома,
Чужой была свядомасць мне,
Ды зараз воля – аксiёма,
Бо я жыву ў Галiчыне.
Ўсе з беларускага мы роду,
Каб беларусамi былi,
Культуру, мову i свабоду
Патрэбна, каб мы набылi.
22.10.1992
40 СВЯТОЕ
Ветрык лашчыць скуру, дорыць асалоду,
Ў луг, у лес, на рэчку клiча мяне лёс,
Каб мець радасць ў сэрцы, ўраз знайду нагоду
Атрымаць натхненне ад красы нябёс.
Шчырая прырода любiць без падману,
Сэрца замiрае ад зямной красы,
Як ў хваёвым лесе выйду на паляну
Дзе баравiкi схавалiсь ў верасы.
Калi кветкi ў лузе лягуць дыванамi,
I вакол гудзе хор конiкаў i пчол,
Хвалi ад пяшчоты коцяць, як цунамi,
Цуд адлюстраваць мне не хапае слоў.
Рэчка залатая хутка iмчыць воды,
Плынь спявае песню радасцi без слоў,
Выклiкае ў сэрцы прыгажосць прыроды
Сталую пяшчоту, ласку i любоў.
Пагляджу на неба: ярка ззяюць зоркi,
Калi нават часам адчуваў тугу,
Хутка ад нягоды знiкне настрой горкi,
Радавацца зноў я ад красы магу.
Хай гады мiнаюць, сэрца маладое
Ад красы прыроды замiрае зноў,
Лес i луг, i рэчка для мяне – святое,
Да прыроды будзе вечнаю любоў!
9.11.1992
41 РЭЧКI
ПIНСКА
Пiнск я горача люблю,
Бо тры рэчкi мае,
Прыгажосць здаўна сваю
Людзям адкрывае.
Прыпяць ў горадзе бяжыць,
Цi знойдуцца тыя,
Хто няздатны палюбiць
Воды залатыя?
Пiна. Назва ад яе
Горад аздабляе,
Воды цiхiя свае
З Прыпяццю злiвае.
Ясельда – рукой падаць,
Хоць вакол балота,
Ды заўсёды пабываць
Зноў на ёй ахвота.
Рэкi ёсць i гарады,
Ды сярод мiльёнаў,
Пiнск па колькасцi вады
Будзе чэмпiёнам!
Пiнск занадта не хвалю,
Не было каб спрэчкi,
Але горад свой люблю:
Побач з iм тры рэчкi.
10.11.1992
53 ЦУДОЎНЫ
КРАЙ
Душой цяпер яму адданы ўвесь я,
Ён надта родным стаў мне спакваля,
Край любы Беларускага Палесся,
Яго красой ўпрыгожана зямля!
Чаруе позiрк залатая Пiна,
Чароўныя хваёвыя лясы,
I Прыпяцi багатая данiна
Такая ж, як i ў Коласа часы!
Вядуць мяне рыбацкiя дарогi
Да рэчкi праз квяцiстыя лугi,
Там буслы не баяцца анi трохi,
Малюнак дзiўны, сэрцу дарагi!
Вясёлкай ззяюць ранкам ў травах росы,
Як паўстае чырвоны сонца блiн,
I вабяць вока роўныя пракосы,
Ды водарам дурманiць кумарын!
Аблокi часам прабягуць iмклiва
Або спадзе завесаю iмжа,
Заўжды вакол убачыць можна дзiва,
Цуд дорыць рамантычная душа!
Красой чаруе стала паднябессе,
Лясоў прасторы, рэчкi ды лугi,
Люблю свой край, цудоўнае Палессе,
Нiякi непатрэбна мне другi!
25.11.1992
83 СТАЦЬ
БЕЛАРУСАМI
Што натхненне дае, спадзяванне?
Добра ўсё зразумела без слоў:
Да жаданай жанчыны каханне
I да роднай зямелькi любоў.
Калi сэрца яшчэ не астыла,
I жанчыну ёсць здольнасць кахаць,
Гэта вельмi вялiкае дзiва,
Трэба пiльна яго зберагаць.
Ды ўсялякае можа здарыцца,
I каханне растане, як снег,
Ў другi раз шанцы ёсць ажанiцца,
Так здараецца, гэта не
грэх.
Але iншая справа – Радзiма,
Як яе перастанеш любiць,
Уявiць такi грэх немагчыма,
Ў такiм выпадку лепей не жыць.
Бо зямелька цябе гадавала,
Калыхала, як мацi, цябе,
З ёй шляхетна паводзiцца мала,
Ўсё, што вiнен, аддай для яе.
Трэба помнiць, што мы беларусы,
Што Рдзiма у нас – Беларусь,
I не трэба нам кепскай спакусы
На суседку вялiкую – Русь.
Бо вялiкаю Русь таму стала,
I дзяржаву змагла збудаваць,
Што ганебна i жорстка пачала
Ўсе народы сабе пакараць.
Слава Богу, набылi мы волю,
Гаспадарыць каб самi маглi,
Сваю долю, няшчасную долю
Ў свае рукi, нарэшце, ўзялi.
Каб яе утрымаць, трэба, мабыць,
Назаўжды пра Расiю забыць.
Беларускасць чаму нас не вабiць?
Нам патрэбна яе аднавiць.
Каранi ўсе каб нашы не ссохлi,
Трэба мовай сваёй рзмаўляць,
I знявечанай годнасцi кроплi
У струмень паступова збiраць,
Каб збiралась стременьчыкаў многа,
I ракой паўнаводнай цяклi.
Да свабоды адна ёсць дарога:
Трэба, годнасць каб мы набылi,
Палка каб палюбiлi Айчыну,
Не давалi сябе абражаць,
Каб сусед нас зусiм не паглынуў,
Трэба нам беларусамi стаць.
24.12.1992
96 ТРЭБА
ВЯРТАЦЦА
Ўсё жыццё амаль пражыта
У чужой старонцы,
Беларусь, край льну i жыта,
Свецiць мне, як сонца!
Неразрыўнасць адчуваю
Я з сваiм народам,
Да свайго iмкнуся краю
Болей з кожным годам.
Бегла так жыцця сцяжынка,
Што прыйшлось расстацца,
Але скончылась замiнка,
I пара вяртацца.
Хай жыццё гады гартае,
Але ведаць трэба:
Што мяне ў жыццi трымае,
Дзе натхнення глеба?
Я сваю Радзiму маю,
Мне яна – як мацi,
Ў думках часцяком бываю
У бацькоўскай хаце.
Кожны там мне будзе братам,
Ў роднай зямлi – сiла,
Я жадаю, каб была там
I мая магiла.
30.08.1993
99 ГIМН
ПРЫПЯЦI
I цяпер спакойна i павольна,
Як калiсьцi, ў Коласа пару,
Прыпяць плынь вады нясе прывольна,
Каб данiну падарыць Дняпру.
Не жадаю прамiнуць нагоды,
Падымаюсь ранкамi чуць свет,
Назiраць спакойныя каб воды
Там, дзе паглядаў у iх Паэт.
Пiнкавiчы, побач з вёскай Прыпяць
Нясе воды, як сто год таму,
Шмат натхнення мне ўдалося выпiць
З месц Паэта, ўдзячны я яму.
Бо рыбачу ў Прыпяцi нярэдка,
Вуды кiну ў глыбiню ракi,
Ў рыбнiку амаль пустая сетка,
Ды бягуць прыгожыя радкi.
Я прыходзiць зноў на Прыпяць буду
Не за рыбай, пэўна, перш-наперш,
Хоць закiну ў яму хутка вуду,
Ды краса ракi народзiць верш.
Бо выразна чую яе голас,
Бачыў прыгажосць раней Паэт,
Напiсаў аб Прыпяцi гiмн Колас,
Ён хвалюе паэтычны свет!
1.09.1993
108 СПАТКАННЕ З РАДЗIМАЙ
Калi далёка ад Радзiмы,
Прыемна ўспомнiць край любiмы,
I дапаможа перш-наперш
Хутчэй ўсяго прыгожы
верш.
Як ў сэрцы смутак
неадольны,
I час ад спраў знайшоўся вольны,
Прыйшла каб радасць ў сэрца зноў,
След прачытаць хоць колькi слоў
На беларускай роднай мове,
I знойдзецца натхненне ў слове,
Мiне туга ад вабных слоў,
I радасць запануе зноў.
Як здзейснiцца удала мэта,
След шчыра дзякаваць паэта,
Што здатны зноў магчымасць даць
У роднай хаце пабываць.
Не трэба на цягнiк бiлеты,
Бо здольны цуд зрабiць паэты:
Ў душы пачуццi аднаўляць,
Каб Бацькаўшчыну адчуваць.
Тугу з душы верш хутка здыме,
Нiбы ў гасцях быў на Радзiме,
След ўсiм паэзiю любiць,
Часцей каб на Радзiме быць!
5.09.1993
169
НАВЕДВАННЕ БЕЛАРУСI
Хоць Беларусь i не ўзбярэжжа Крыма,
Ды лепей што у свеце можа быць!
Пяшчотна клiча да сябе Радзiма,
Каб з ёю мог душою адпачыць.
Прыемна паглядзець на яе гонi,
Асобна як пачалi ўзнёсла жыць,
I як дзяржава ў прамянях Пагонi
Сваю свабоду здатна баранiць.
Чаруюць вока сiнiя азёры,
Лагодных рэк празрыстая вада,
I лесу неабсяжныя прасторы.
Цудоўна! Ды да нас прыйшла бяда.
Цяпер, як прыязджаю на Радзiму,
Маю душу турбуе цяжкi гнёт:
Як перажыць нам атамную зiму?
Якiм пасля застанецца народ?
На вока радыяцыi нябачна,
Ды атам спакваля нам смерць нясе.
Ў наступным лёс складзецца наш удачна
Або, наогул, мы загiнем ўсе?
Як зноўку з Беларусi ад'язджаю,
Зусiм спакою думкi не даюць:
Цяпер за лёс яе перажываю,
Як беларусы родныя жывуць?
22.09.1993
181 ДАРОГА
Пад колы шлях кладзецца роўны,
Бо, нiбы цуд, асфальт шашы,
Вакол свет дзiўны i чароўны
Пачуццi дорыць для душы.
Лес стаў сцяной, пасля балота
Цi рэчкi сiняя дуга,
Бяроз асеннiх пазалота,
У сэрцы радасць цi туга.
Малюнкi – як ў калейдаскопе,
Калi круцiць туды-сюды,
Няспынна, быццам конь ў галопе,
Бягуць пасёлкi, гарады.
Ляжыць абапал край мой родны,
Мая бацькоўская зямля,
Гляджу на хуткасцi праз вокны,
Цудоўны настрой маю я.
Глядзець мне хочацца бясконца,
Ў душы пяшчотнасць i спакой,
Шлях падарыў праменьчык сонца,
Пачуццi хлынулi ракой.
Душы прыемна у дарозе,
Уражанням цудоўным рад,
Бо наваколле даць у змозе
Пачуццяў вабны вадаспад!
25.09.1993
185
ДЗIВОСНЫЯ ГАЛАСЫ
Шукаю шчасце у хваёвым лесе,
Калi пралескi з'явяцца вясной,
Зялёныя кароны ў паднябессi
Шумяць, гаворка доўжыцца са мной.
Люблю глядзець на лугавыя травы
Ў цудоўныя ранковыя часы,
Iх выгляд i чароўны, i цiкавы:
Як срэбра, ззяюць кропелькi расы.
Мне рэчка дорыць шчодра асалоду,
Прыемна бачыць бег iмклiвы вод,
Уважлiва я слухаю прыроду,
Спявае песнi дзiўныя чарот.
А як прыемна пабываць у полi,
Як час настане залатой красы!
Душы натхнення знойдзецца даволi,
Бо гiмн жыццю спяваюць каласы!
Цудоўныя прыгожыя iмгненнi,
Калi плыве на поплыве туман
Або па лужах дождж сячэ асеннi
I грукае, як быццам барабан.
Гляджу на цуд i слухаю прыроду:
Палi, лугi i рэкi, i лясы,
I сэрца адчувае асалоду,
Дзiвосныя я чую галасы!
27.09.1993
218 ДАЛЁКАЯ РАДЗIМА
Калi далёка ад Радзiмы,
Ў душы ад успамiнаў боль,
Зямля, цябе што нарадзiла,
Ва ўяўленнi заўжды з табой.
Радзiма даць у змозе сiлы,
Ў душы пяшчота ад яе,
Ды разлучыў нас лёс нямiлы,
Туга спакою не дае.
Радзiма побач – ёсць нягоды
Ад халадоў або завей,
Ды на адлегласцi заўсёды
Любоў к ёй значна гарачэй.
Хоць я далёка ад Радзiмы,
Ды адчуваю ясна зноў:
Не ахалодзяць сэрца зiмы,
Бо ёсць адвечная любоў.
Яна, як зорка, залацiцца,
Ды не магу яе дастаць,
Ва ўяве бачу, часта снiцца,
Радзiму лепей не кiдаць.
Але яшчэ надзею маю,
Дай Бог, мне да таго дажыць,
Каб пра адданасць свайму краю
Мог асабiста гаварыць.
8.10.1993
226 ЖЫЦЦЁВЫ
ЭТАЛОН
Прыгожы, чысты, крышталёвы,
I сэрцу вельмi дарагi.
Мой Сож! Табе падзякi словы,
Не знойдзецца такi другi.
Ў жыццi пабачыў рэк нямала,
Але такой няма, як Сож!
Любоў мне у душу запала,
Як цуд, заўсёды ён прыгож!
I бераг ў мураве ласкавы,
Ў люстэрка вод глядзяць кусты,
I выгiн рэчышча цiкавы,
Бяжыць спакойна плынь вады.
Чароўным серпанцiнам ўюцца
Ў цудоўных плёсах берагi,
I хвалi весела смяюцца,
Сож любы сэрцу дарагi.
Раку дзяцiнства ўспамiнаю,
Заўжды ў жыццi яна са мной,
Ў уяве светлы вобраз маю,
Сож – эталон жыццёвы мой.
Якую рэчку не пабачу,
Ўсплывае ў думках Сож заўжды,
Юнацтва вернецца, няйначай,
Я зноў раблюся малады.
11.10.1993
263 ДЗIЎНЫ
ЦУД
Заўжды мяне хвалюе велiч мора,
Хваль чарада бяжыць ўдалечыню,
Чаруе неабсяжная прастора,
Бянтэжыць прыгажосць душу маю.
Грамада мора i пясок, i сонца,
Паўдзённая пячэ гарачыня,
Паўднёвы вецер спёкай дзьме бясконца,
Ды бачыць мора радасна штодня.
Пейзаж такi курортнiкам цiкавы,
Прахаладзiцца можна у вадзе,
Але навокал цалкам ссохлi травы,
Няма ад спёкi баранiцца дзе.
Заўсёды поўдзень запаветнай марай
Для адпачынку ў думкi залятаў,
Але хто жыў там, быў яго ахвярай,
Бо поўдзень мора цяжкасцей даваў.
У тых, хто звык да зеленi заўсёды,
Пейзаж паўднёвы выклiкаў нуду,
Мне лепей iншы краявiд прыроды,
Я на Радзiме дзiўны цуд знайду.
Чаруе колер радасны зялёны
I ўвосень сакавiтая трава,
Ў прыроду беларускую ўлюбёны,
Нiчога ў свеце лепш яе няма.
1.11.1993
319 РОДНАЯ
ЗЯМЛЯ
Нядаўна буслы адляталi ў вырай
Ў страi прыгожым, нiбы на парад,
Праводзiў ў шлях iх паэтычнай лiрай,
Цяпер яны вярнулiся назад.
У цяжкi шлях паклiкала каханне,
Заморскiх непатрэбна iм прынад,
Бо з роднаю зямлёй мiлей спатканне,
Каб ўзгадаваць цудоўных буслянят.
Iдзе за цыклам цыкл такi упарта,
Як тысячы гадоў таму было,
Iм цяжкi шлях пераадолець варта,
Каб буслянят паставiць на крыло.
Абодва ў пары пачыналi зранку
Вакол лятаць у пошуках галля,
Старую каб рамантаваць буслянку,
Прытулак добры мела каб сям'я.
Жыць буслы надта любяць каля хаты,
Iмгненна пралятае летнi час,
Паволi падрасталi бусляняты,
Але рашылiсь i ўзляцелi ўраз.
I зноў яны адправяцца у вырай,
А я пачую суму галасы,
Праводжу ў шлях iх паэтычнай лiрай,
Так будзе надалей ва ўсе часы.
1.12.1993
350
БЕЛАРУСКАЯ КРАСУНЯ
Краса жанчыны – для душы натхненне,
I нельга не спаткацца з ёю зноў,
Бярэ ў палон ў адзiнае iмгненне,
I назва ў паланення ёсць: любоў.
Прырода беларуская цудоўна:
Лугi ў расе, азёры i лясы,
Ды прыгажосць жанчын мiлей ўсё роўна,
Няма на свеце больш такой красы.
Красунi беларускiя! Прыемны
Валосся лён, ў вачах блакiт нябёс,
Заўжды краса з каханнем неад'емны,
Падараваў i мне красуню лёс.
З чым параўнаць красу тваю, не знаю,
I вобраз з кiназорак твой ляплю,
Цябе сярод прыгожых вылучаю,
Напэўна, ад таго, што ўжо люблю.
Бягуць гады iмклiвыя бясконца,
Гады пяшчоты, радасцi, пакут,
Але ты для мяне – як ззянне сонца,
Бо падарыла мне кахання цуд.
Агонь чароўны ў сэрцы запалiла,
I з той пары кахаю палка я,
Мая ты радасць, дарагое дзiва,
Красуня беларуская мая!
15.12.1993
355 ДЗIЎНЫ
СОН
Гавораць ў Мiнску ўсе па-беларуску,
I люба мова ўзнёслая гучыць,
Нячутна больш, каб хто казаў па-руску,
Прыемна роднай мовай гаварыць.
Я беларус, i гонар мой без краю,
Што стаў адметным зноўку мой народ,
I гонар свой высока я трымаю,
Няма для роднай мовы перашкод.
Бо назвы станцый у метро змянiлi,
I болей вулiц ленiнскiх няма,
I бел-чырвоны сцяг наш аднавiлi,
Бо любiм край свой родны нездарма.
Я ганарусь, жыве ў душы Радзiма,
Любiць яе для кожнага – закон,
Ды думкi, як цягнiк, пранеслiсь мiма,
Бо сёння бачыў вельмi дзiўны сон.
Жадаю, каб стаў сон, нарэшце, явай,
I спаў з маёй душы цяжэйшы груз,
Каб стала моцнай Беларусь дзяржавай,
Ёй ганарыўся кожны беларус.
Каб родная вакол гучала мова,
Маглi каб ў еўрапейскiм доме жыць,
Свабода, мова i зямля – аснова,
Каб годнасць беларусаў аднавiць.
19.12.1993
371 ЗВЫКЛЫ
ШЛЯХ
Мая Радзiма, Беларусь!
Ты два вякi была рабыня,
За долю я тваю баюсь,
Народ яшчэ ярма не скiне.
Нам больш прывычная турма,
Задавальняюць цалкам нары,
Жадання волю мець няма,
Прыгожай не iснуе мары.
Бо любы сэрцу звыклы стан,
Адна бяда ад светлай мэты,
Хоць знiклi хутка, як туман,
Усiм абрыдлыя саветы.
Але iмкнемся к рабству зноў,
Няма ад страху засцярогi,
I разгараецца любоў
Былыя выбiраць дарогi.
Хоць шыя сцёрта ад ярма,
Скiдаць яго не робiм спробы,
Жадання волю мець няма,
Нам толькi рабства да спадобы.
Былы не замiнае страх,
Хоць кожны шмат пакуты зведаў,
Ды выбiраем звыклы шлях:
Ў краiну марную саветаў...
17.08.1994
397 ЗЯМЛЯ
Вакол такая бедная ралля,
Падзол, суглiнак, жоўценькi пясочак,
Тут Беларусь любiмая мая,
Зямля усiх яе сыноў i дочак.
Такая занядбалая зямля,
Не удалось жыццё ёй даць калгасу,
Бо шмат гадоў яна ўжо нiчыя,
Належала сялянскаму ўся класу.
Ды дрэнны гаспадар быў гэты клас,
Зусiм за працу людзям не плацiлi,
Прыгон яны трывалi доўгi час,
Таму сваю зямельку загубiлi.
Прайшлi гады, i камунiзм прапаў,
Ды так людзей ад працы адвучылi,
Што аб зямлi ужо не кожны дбаў,
I, як рабы, далей усе рабiлi.
Цi селянiну аддадуць зямлю?
Не кожны нават быў ў калгасе лодар,
Каб абрабляў зямельку ён сваю
I адчуваў
i густ
яе, i водар.
Бо людзi толькi на сваёй зямлi
Усю сваю душу ўкладуць у працу,
Зямлю яны б да ладу давялi,
I пачало б жыццё зноў адраджацца.
21.11.1994
400
ПРАДКАЗАННЕ
Той, хто добра зрабiць нешта можа,
Пакiдае краiну сваю,
Падыходжу i я к раздарожжу,
Бо на ростанях зараз стаю.
Пакiдалi краiну дваране,
Годных лёс быў таксама такi,
У гулаг адпраўлялiсь селяне,
Хто быў здатны, былi бяглякi.
Рэвалюцыя нiшчыць шляхетнасць,
Iнтэлект ёй не трэба заўжды,
I народ яна кiнула ў беднасць,
Надта цяжкiмi былi гады.
Лепш не стала, бо нiзка упалi,
Бо разумных знiшчалi ўвесь час,
Дысiдэнтамi iх абзывалi,
Высылалi з краiны ураз.
Дачакалiсь, нарэшце, мы волi,
Ды належных не маем умоў,
Едуць масава, так, як нiколi,
За гранiцу разумныя зноў.
Прычакаць нельга шчасця народу,
Бо яго пачалi пакiдаць
Ўсе, хто любiць бязмерна свабоду,
Хаця мог красой нацыi стаць.
22.11.1994
419
БЕЛАРУСКАЯ МОВА
Ты прыгожа, пяшчотна, лагодна,
Так, як родная наша зямля,
На цудоўную песню падобна,
Беларуская мова мая!
З часам ты i мiлей, i каштоўней,
Як чароўнай вясною ралля,
Мовы ў свеце не знаю цудоўней,
Беларуская мова мая!
Калi ведаць цябе дасканала,
Ты пяшчотней адразу ўдвая,
Ды табой карыстуюцца мала,
Беларуская мова мая!
Тваё слова вясёлкай iскрыцца
I гучыць, нiбы трэль салаўя,
Ды цябе не шануе сталiца,
Беларуская мова мая!
Твая велiч iснуе ад роду,
I шкадую, як iншыя, я,
Што пакуль не належыць народу
Беларуская мова мая!
Спадзяваюсь, саспеюць умовы,
I у нас будзе мова свая!
Без уласнай не можа жыць мовы
Беларуская наша зямля.
1.12.1994
420 МАЛIТВА
Калiсьцi вельмi чыстую зямлю
Стварыла нам Вялiкая Прырода,
Не бераглi кармiцельку сваю,
Заўжды была ёй платай толькi шкода.
Але за нечы кошт патрэбна жыць,
Прынеслi людзi ёй бяды нямала,
Яна цярпела. Што магла зрабiць?
Ды надышла з Чарнобыля навала...
Заплакала зямля, навокал жах,
Бо жудасна глядзяць у неба хаты,
Як у вайну, у гэтых жа краях,
Глядзелi ў неба мёртвыя салдаты.
Смерч атамны пранесся над зямлёй,
Але яго мы самi утварылi,
I лёс зямлi, таксама, як лёс свой,
На многiя стагоддзi атруцiлi.
Цяпер няўцешна плача ўся зямля,
Але яна паскардзiцца не можа.
О, Беларусь, няшчасная мая!
Дай дапамогу нам, Вялiкi Божа!
Каб выжыць i не згiнуць нам усiм,
Каб беларусам выпаў шанц застацца,
Каб быў народ наш вечна маладым,
I каб былi мы здатны усмiхацца.
2.12.1994
436 ГАВАРЫЦЬ ПА-БЕЛАРУСКУ
Адчуць самiм сябе абавязкова!
Iнакш нам не застацца на зямлi,
Ўратуе беларусаў толькi слова,
Каб мы павек адметнымi былi.
Крый Бог, каб на зямлi, дзе продкаў слава,
Дзе мова была моцнай, як скала,
Не павялi б сябе цяпер нядбала,
Каб мова цалкам у нябыт пайшла.
Народ, якому не належыць мова,
Нiхто народам больш не будзе зваць,
Як вымаўленне прападзе i слова,
Аб беларусах будуць ўспамiнаць.
Павiнен ўзяць дзiця ад мацi мову,
Ды словы дзе ёй родныя знайсцi?
Бо рускаму вучылi доўга слову,
Каб роднай мовы не было ў жыццi.
Бяда людзей, пакуль не разумеюць,
Як жудасна манкуртам поўным стаць,
Рабiць манкурты цяжкi грэх умеюць,
Каб жорстка мацi-мову забiваць.
Любiць патрэбна родную нам мову,
Бо як iнакш людзьмi сябе лiчыць?
Не зруйнаваць каб нацыi аснову,
Па-беларуску трэба гаварыць.
11.12.1994
463 АПОШНI
БОЙ
Край мой родны, Дняпра край i Сожа,
Дзе iскрылась у рэчках вада,
Дзе навокал было ўсё прыгожа,
Нечакана кранула бяда.
У вайну нацярпелiсь нямала,
Вось цяпер краю жыць бы ды жыць,
Але зноў нас спаткала навала,
Край мой родны у смутку ляжыць.
К нам чарнобыльскi попел спусцiлi,
Як на ворагаў, каб захапiць,
Ўсю прыроду вакол атруцiлi.
Як цяпер на сваёй зямлi жыць?
I нiхто не звяртае увагi,
Чаму доля такая у нас?
Чаму лёс вытварае зiгзагi,
I цi будзе яшчэ добры час?
Ўсё пытаннi, бясконца пытаннi,
I нiхто даць не хоча адказ:
Цi мы пройдзем па жудаснай гранi,
Або згiнем павольна, не ўраз?
Край мой родны! Што ж доля нямiла
Абышлася яшчэ раз з табой?
Божа! Дай i надзею, i сiлу,
Каб апошнi нам вытрымаць бой.
19.12.1994
464 ЗIМОВЫЯ
СОСНЫ
Многа сустракаў з табою вёсен,
Край мой, я далёка ад цябе!
Цуд прыгожых залацiстых сосен
Вельмi часта бачу толькi ў сне.
Дзе нi глянь, там лес стаiць зялёны,
Ўзiмку сосны здатны зелянець,
Голыя дубы, бярозы, клёны,
Сосны могуць ў непагадзь шумець.
Радуе краса душу i вока,
Лета можна назiраць зiмой,
Сосны падымаюцца высока,
Залатой аздоблены карой.
Сосны да спадобы беларусам,
Iх кароны дзiўныя люблю,
Бо зялёным лесам, як абрусам,
Сосны упрыгожваюць зямлю.
Мне прыемна быць ў зiмовым лесе,
Дрэвы спяць працяглаю зiмой,
Сосны шаты ўзнялi ў паднябессе
I гамоняць цiха мiж сабой.
Нiбы цуд, натхняе выгляд сосен,
Яны здатны жыць i ў халады,
Каб ў душы лунала радасць вёсен,
Яны здольны даць яе заўжды.
19.12.1994
476 УСПАМIНЫ
ДЗЯЦIНСТВА
Закрыю вочы i дзяцiнства бачу,
Як мацi нахiлялась нада мной,
Зямля як разрывалася ад плачу,
Калi фашыст пайшоў на нас вайной.
Як мацi нас ў вайну засцерагала
I сагравала ў халады сабой,
Усiх траiх жывымi захавала,
Было хоць вельмi цяжка ёй адной.
Як холадна i голадна мы жылi,
Бязлiтаснай была для ўсiх вайна,
Як людзi нас, бяздомных, прытулiлi,
Як горкi кубак пiць прыйшлось да дна.
Дамоў вялi ваенныя дарогi,
I мiрны час шмат абяцаў надзей,
Прыемна ўспомнiць шчасце перамогi
I шэраг светлых радасных падзей.
Цудоўна ў думках бачыць лес i рэчку,
Людзей, што поруч некалi жылi,
Ў мундзiрах бульбу, з бульбы перапечку,
Што ў рускай печы іншы раз пяклi.
Бягуць цяпер бясконцыя ўспамiны:
Як жылi, што здаралась, што было,
Якi цяжар спаткаўся для краiны,
Трывожнае мiнулае прайшло.
23.12.1994
493
БЕЛАРУСКАМУ НАРОДУ
Пераадолеў з часам перашкоду,
Здалёк вярнуўся на Радзiму я,
Каб i майму вялiкаму народу
Пачулася паэзiя мая.
Адчулi каб хутчэй сябе народам,
Каб расквiтнела родная зямля,
Мацнела б наша годнасць з кожным годам,
Аб тым пяе паэзiя мая.
Стварылi каб хутчэй сваю дзяржаву,
Нiколi не ўступалi каб ў Саюз,
Сваёй краiне здабывалi славу,
Каб патрыёт быў кожны беларус.
Любiлi каб, як мацi, сваю мову,
Маглi на ёй свабодна гаварыць,
Аб рускай мове не вялi размову,
Бо родную лепш песцiць i любiць.
Пачуццi зберагалi каб упарта,
Аддана каб iмкнулiся кахаць,
Бо без кахання нават жыць няварта,
Яго iмпэт патрэбна зберагаць.
Не згiнулi ў чарнобыльскай навале,
Народ яе тужлiвы кубак п'е,
Бяды падобнай болей не зазналi,
Аб гэтым вершы сцiплыя мае.
29.12.1994
512 МОЦ
ЗЯМЛI
Не трэба адрывацца ад зямлi,
Якая змалку шчодра ўзгадавала,
Ў дзяцiнства зараз думкi завялi,
Я па Радзiме сумаваў нямала.
Радзiму мне прыемна ўспамiнаць,
Там любыя жыццёвыя крынiцы:
За Сожам залiўная сенажаць,
Сасновы лес, чырвоныя сунiцы.
Прыемны сэрцу Сожа берагi,
Рыбалка незабыўная на золку,
У кветках, нiбы дываны, лугi,
Спеў конiкаў не поплаве без змоўку.
Пакiнуў ўжо даўно сваю зямлю,
Шмат год не пражываю ў краi родным,
Ды па-сыноўскi я свой край люблю
I буду далей сынам яго годным.
Фiзiчна адарваўся ад зямлi,
Але адзiны з ёю я духоўна,
Шляхi жыцця ў чужыну прывялi,
Ў зямлю быцькоў вярнуся безумоўна.
З сваёй зямлёю разам назаўжды,
Дае мне сiлы вабная iдэя,
Я моцны духам, хоць прайшлi гады,
Ды не жадаю лёс спаткаць Антэя.
9.01.1995
579 ВЫРАЙ
Спадае жоўты лiст, ў акно грукоча восень,
А ў сiнiм небе жураўлiны клiн,
У вырай жураўлi маю тугу адносяць,
Цяпер я застаюсь амаль адзiн.
Пара настала, птушкi ў вырай адлятаюць,
Радзiму пакiдаць нялёгка iм,
З надзеяй палкаю прыход вясны чакаюць,
Трываць не ў змозе беларускiх зiм.
З краёў далёкiх, дзе зiмой жыць добра можна,
Дзе корм заўсёды лёгка адшукаць,
Жыццём дзе сытым задаволен шчодра кожны,
Нiколi ў вырай птушкi не ляцяць.
З краiн, дзе цяжка жыць, i дзе зiма пашкодзiць,
I людзi ў вырай з радасцю ляцяць,
Але вясна для iх нiколi не прыходзiць,
Радзiму будуць толькi ўспамiнаць.
Ляцяць упарта жураўлi, а з iмi гусi,
Ды не хапае сiлы ў вераб'я,
Як адляцяць усе у вырай з Беларусi,
Краiна стане шэрая мая.
Ляцяць не захад чарадой к чужому раю,
Бо не дае свой родная зямля,
Калi зязюлю ў лесе буду чуць, спытаю:
Праз колькi год ўжо адлячу i я?
25.02.1995
697 БУДУ
ВЯРТАЦЦА
Краса роднай зямлi палка вабiць мяне,
Бо чароўны яе краявiды,
I любоў да Радзiмы павек не мiне,
Таму сэрцам мой край не забыты.
Не жыву трэць стагоддзя на роднай зямлi,
Часам ў госцi я к ёй наязджаю,
Бо далёка шляхi мяне ўбок завялi,
Ды Радзiму пяшчотна кахаю.
Дзе б нi быў у жыццi i на што б не глядзеў,
Вынiк з роднай зямлёй параўнаю,
Ды нiдзе больш натхнення нiколi не меў,
Як на роднай зямлi адчуваю.
У дзяцiнстве прайшлi мае ногi зямлю:
I лясы, i лугi, i балоты.
Любы Сож мой, цябе я бязмежна люблю!
Ты багата мне даў асалоды.
Ад Радзiмы жыву я далёка цяпер,
Ды заўжды яе ў думках трымаю.
Я вярнусь да цябе, дарагая, павер!
Ды магчымасцi зараз не маю.
Зямля родная клiча даўно да сябе,
Хопiць блуднаму сыну бадзяцца,
Iрвусь сэрцам, каб зноў прытулiцца к табе!
Хутка буду, нарэшце, вяртацца.
6.04.1995
703 ПАМЯЦЬ
ДЗЯЦIНСТВА
Дарогi пыльныя я босымi нагамi
Нямала у дзяцiнстве патаптаў,
Хадзiў палямi i лугамi, i лясамi,
I густ, i водар ад зямлi пазнаў.
Зямлю зазнаў я i душой сваёй, i целам,
Яна мне вельмi блiзкаю была,
У невядомы шлях я адпраўляўся смела,
Краса зямлi мяне ў палон ўзяла.
Якое шчасце па траве iсцi расiстай!
На сонцы дыяменты ў ёй блiшчаць,
Халодна вельмi хоць нагам ў траве срабрыстай,
К Сажу праз росны луг шляхi ляжаць.
Лес недалёкi, залiўныя сенажацi,
Ад iх бясконца толькi радасць меў,
Як на рыбалку бег, наказ давала мацi,
Уважлiвым каб быў, сябе глядзеў.
Шляхi свае я пракладаў па ўсёй акрузе,
У лесе грыбы, ягады збiраў,
Вясной галоднаю шчаўе збiраў у лузе,
Нiколi не знаходзiўся без спраў.
Свае шляхi пратупаў босымi нагамi,
Красу зямлi люблю усёй душой,
Дзяцiнства памяць ўраз вяртаецца часамi.
Я за дарунак вельмi ўдзячны ёй!
7.04.1995
729 МАЯ
ЛЮБОЎ
Прыгожа надта ўсё ў прыродзе i чароўна,
Ды ёсць у кожнага любiмчыкi свае,
Мой позiрк вабiць выгляд сосен, безумоўна,
Душа мая iм перавагу надае.
Святочны ўбор зялёны вабны вечна маюць,
Смалiсты водар iх душа няспынна п'е,
Мяне заўжды цудоўным шумам сустракаюць.
Люблю вас шчыра, сосны любыя мае!
Бо ў думкi з соснамi прыходзiць i Радзiма,
Успамiнаю сэрцу родныя краi,
Як бачу сосны, не прайду нiколi мiма,
Бо праз дзяцiнства мяне сосны правялi.
Мне падабаюцца вяршынi залатыя
I слёз патокi, што смалою сосны льюць,
Яны бясконца, як юначкi, маладыя,
Галлём бязлiстым ў час асеннi не гнятуць.
Ўгары змыкаюць сосны разам свае шаты
I прапускаюць промнi сонца праз галлё,
Як бачу сосны, ад уражанняў багаты,
Ад iх натхненне паэтычнае маё.
Iду з ахвотай ў лес, дзе гаспадараць сосны,
Каб зняць напружанасць трывожную з душы,
Душа ад радасцi не будзе болей злоснай,
Бягуць прыемна думкi ўзнёслыя ў цiшы.
16.04.1995
731 ШТО ЛЮБЛЮ?
Любы майму воку
Не дамоў фасады,
А прастор шырокi
I дарог прысады.
Родную прыроду
Сэрцам адчуваю,
Калi ёсць нагода
Па лясах блукаю.
А якi чароўны
Ў кветках луг мядовы!
Пах вакол цудоўны,
Жвава гудуць пчолы.
На рацэ душою
Я адпачываю,
Добра вельмi з ёю,
Лепшага не знаю!
Ў прыгажосцi неба,
Дух перахапляе!
Што яшчэ мне трэба?
Шчасце стала маю.
Я люблю прыроду,
Не канапу ў залi,
Мы, сабе на шкоду,
Любiць горад сталi.
17.04.1995
785 ГУКI
ПРЫРОДЫ
Прыроды гукi! Iх прыемна слухаць,
Чароўнейшая музыка гучыць,
У комiнах як вецер будзе дзьмухаць
Або ручай вясновы зажурчыць,
Цi лес сасновы зашумiць у буру,
Або чарот зашамацiць ў цiшы,
Мiж мною i прыродай няма муру,
Пяшчотнасць гукаў чуецца
ў душы.
Гук любы, калi б'юцца ў бераг хвалi
Або на кветках загудуць чмялi,
Цудоўна птушкi песнi заспявалi,
I гукi на душу маю ляглi.
Гучыць узнёсла музыка заўсёды,
Яе з аркестрам можна параўнаць,
Няма чароўней музыкi прыроды,
Яе няздатны людзi паўтараць.
Уважлiва прыроду слухаць трэба,
Яна аркестрам зладжаным гучыць,
I зал вялiкi – сiнi купал неба
Красою здатны радасць падарыць.
Уважлiва я слухаю прыроду,
Яна душы натхненне здатна даць,
Таму шукаю кожную нагоду
У лесе, ў полi, ў лузе пабываць.
4.05.1995
888 МОВА
СКАРЫНЫ
Першадрукар Францiшак Скарына!
Вядомы мала нам, а вельмi шкода,
Такая постаць толькi ёсць адна,
Ён – сiмвал беларускага народа.
Манголы ўсход i поўнач занялi,
На поўдзень туркi часта набягалi,
А беларусы вольнымi былi,
Сваю лiтаратуру развiвалi.
I набiрала моц ў той час яна,
Мы ўсiх славян тады апяраджалi,
Таму у нас з'явiўся Скарына,
I першымi мы кнiгi друкавалi.
Але даўно змянiлiся часы,
Мы паступова першасць разгубiлi,
Ад моўнай адцуралiся красы,
Чужую мову палка палюбiлi.
Ў тым ёсць твая, i ёсць мая вiна,
Што страцiлi адметнасць Беларусi,
Што быў забыты генiй Скарына,
Што мова цэлы час была у скрусе.
Пяцьсот гадоў пайшло у небыццё,
Iмям яго цяпер праспект назвалi,
Ды далей засталося забыццё,
Бо моваю яго не размаўлялi.
21.06.1995
889 МIЛЫЯ МЕСЦЫ
Вялiкая Зямля i немажлiва
Хоць раз пабыць ва ўсiх яе кутках,
Але для сэрца радасна i мiла,
Калi ў знаёмы край прыводзiць шлях.
З дзяцiнства сцежка кожная вядома,
Бяжыць яна да рэчкi або ў лес,
I з цела, i з душы спадае стома,
А радасць запаўняе грудзi спрэс.
Вiтаюць шчыра сосны залатыя
I срэбная, як дзiва, плынь вады,
Мясцiны дарагiя i святыя
Напомнiлi юнацкiя гады.
Адведаць месцы мiлыя цудоўна,
Бо шмат гадоў пяшчоту чэрпаў з iх,
I сэрца б'ецца гулка i няроўна,
Натхняе прыгажосць мясцiн сваiх.
У сэрцы месцы мiлыя заўсёды,
Любоў да iх палае без мяжы,
Мясцiн цудоўных многа у прыроды,
Але свае заўжды жывуць ў душы.
Жыццё бяжыць бязлiтасна iмклiва,
Усюды немагчыма пабываць,
Вялiкая Зямля, але мажлiва
Ад мiлых месц натхненне атрымаць.
21.06.1995
902 ХТО ВIНАВАТЫ?
Радзiма, любая зямля!
Сваiх сыноў ты раскiдала,
Iх за мяжой цяпер нямала,
Такая доля i мая.
Гiсторыя нам шанц дала
Дзяржаву мець. Зноў невядомасць...
Нацыянальная свядомасць
У нашы сэрцы не прыйшла.
Народ стаў камунiзм чакаць,
Ды i няма чаго здзiўляцца,
Было лепш дома заставацца,
Каб дэмакратыю ствараць.
Бо лёгкiх пажадаў шляхоў,
На рэчы хто глядзеў свядома,
А iншыя засталiсь дома,
Таму зноў горкi час прыйшоў.
Саюз Савецкi хочам зноў,
Не трэба мовы i дзяравы,
Сваёй нацыянальнай славы,
Бо да Расii ў нас любоў.
Свабода непатрэбна нам,
Цураемся i роднай мовы.
К чаму цяпер пустыя словы?
З нас кожны вiнаваты сам.
26.06.1995
906 ЧУЖЫЯ
ПЕСНI
Сваю гiсторыю чытаю
I намагаюсь зразумець:
Навошта роднаму мне краю
Чужыя песнi трэба пець?
Сваёй гiсторыi не мелi,
Былi здаволены чужой,
Свабоды любай не хацелi,
I не iшлi за волю ў бой.
Дзяржаўнасцi не утварылi,
Спаткаў народ няўдалы лёс,
Мы пад абцасам розным жылi
I пралiвалi мора слёз.
Ў Лiтоўскiм княстве наша мова
Хаця дзяржаўнаю была,
Ды не заменiць ўлады слова,
Да нас дзяржаўнасць не прыйшла.
Не трэба наракаць на долю,
Ад Бога воля нам дана,
Ды зноў аддаць жадаем волю.
Чаму не трэба нам яна?
Сваёй гiсторыi не мелi,
Магчыма, i не будзем мець,
Чужынцаў песнi вечна пелi.
Цi трэба iх далей нам пець?
30.06.1995
913
ЧАРОЎНАСЦЬ ЛЕСУ
Радасць трэба шукаць у жыццi,
Еду з горада, як ёсць нагода,
Бо прыемна па лесе прайсцi,
Ступiш крок – i ў душы асалода!
Вакол сосны галлём шалясцяць,
Мох пад ногi дыван падсцiлае,
Мiж ствалоў прамянi зiхацяць,
I душа ад пяшчоты спявае.
Ў малады завiтаеш сасняк,
На куп'i ззяюць зоркi бруснiцы,
I чароўна, i радасна як!
Тут сапраўднага шчасця крынiцы.
Для душы лес багацце дае,
Кожны выезд за горад – здарэнне,
Тайны лес адкрывае свае,
Для душы дае ўзлёт i натхненне.
Невядомасцю вабiць заўжды,
Так цудоўна вакол i прыгожа!
Як на сэрцы туга ад бяды,
Лес лякарствам выдатным паможа.
У гарах i на моры краса,
Але ў лесе прыемнасць чакае:
Водар дзiўны, як срэбра, раса,
Лес пяшчотна дабром сустракае.
4.07.1995
923 ЗНОЎ
НЯВОЛЯ?
Радзiма, любая мая!
Калi ты будзеш гаспадыня?
Спрадвеку ты была рабыня,
Мо доля рабская твая?
Здавалась, вольны час прыйшоў,
Але ты волю не шукала,
Гаспадара сабе чакала,
Каб стаць рабыняй у рабоў.
Дзяржаўнасцi не набыла,
Як еўрапейскiя народы,
Цябе чужыя топчуць боты,
Ты не такой заўжды была.
Заўсёды мела гонар свой,
Змагалась палка за свабоду,
Суседзям, што нам неслi шкоду,
Пад Оршай дала смелы бой.
Але змянiлiся часы,
Цяпер зусiм бязвольнай стала,
Сябе у рабства зноў аддала,
Каб есцi ўволю каўбасы.
Няўжо няволя прыйдзе зноў
I будзе доўжыцца бясконца,
Не ўзыйдзе над краiнай сонца?
Малюсь, каб час той не прыйшоў!
10.07.1995
925 НЕ СТАЎ ГАРАДСКIМ
Чароўна ад шэпту чароту,
Цудоўна, калi шумiць гай,
Iх слухаць я маю ахвоту,
Бо горш, як скрыгоча трамвай.
Прыемны мне водар духмяны
На поўныя грудзi ўздыхаць,
У лесе становiшся п'яны,
Бо дрэнна, як трубы дымяць.
Слых вабiць, як птушкi спяваюць,
Мелодыi звонка гучаць,
Галоўкамi кветкi кiваюць,
Горш, шыны калi шапацяць.
Любiў лес i рэчку заўсёды,
Мiнула багата гадоў,
Але не прайшла да прыроды
Нязгасная ў сэрцы любоў.
Такiм, як ў дзяцiнстве, застаўся
I буду давеку такiм,
Хоць горад мяне не цураўся,
Не стаў я дасюль гарадскiм.
К сабе мяне цягне прырода,
Натхненне i радасць дае,
Як толькi здарыцца нагода,
Адведаць жадаю яе.
11.07.1995
937 ЛЮБАЯ
РАКА
Люблю мой Сож, раку маленства,
Бо сэрца я аддаў Сажу,
Пазнаў i хваль яго шаленства,
I радасць, грэла што душу.
Прыгожыя ўсе ведаў плёсы
Я з залацiстага пяску,
На лузе сустракалi росы,
Ўстаць рана трэба рыбаку.
Сож навучыў мяне рыбачыць,
На чоўне спрытна веславаць,
Сож для мяне багата значыць,
Бо навучыў жыццё кахаць.
Гады мiнулi, ды ўспамiны
Трапечуць часам у душы,
Сустрэцца я даўно павiнны,
Ды не бываю на Сажы.
Чароўны Сож на сонцы, ў хмарах,
Не бачыў лепшую раку,
На ёй рыбачу часта ў марах
Ў закутку цiхiм хмызняку.
Я зведаў iншых рэк багата,
Ды Сож запаў ў маю душу,
Няма ўжо там бацькоўскай
хаты,
Ды завiтаць хачу к Сажу.
17.07.1995
938
БЕЛАРУСКАЯ ПАЭЗIЯ
Верш да мяне не мае дачынення,
Хоць мова беларуская, ды змест
Не выклiкае у душы натхнення,
Як славяць прыгажосць далёкiх месц.
Навошта вершы пра чужыя вёсны,
Калi прыходзяць кожны год свае?
Замежныя чаму чаруюць сосны,
А родны край натхнення не дае?
Звычайна, вельмi добра прагуляцца,
Прывезцi свае вершы з-за мяжы,
Ды сэрцам лепш з Радзiмай заставацца
I пра яе складаць свае вершы.
Вандроўнiкаў-паэтаў ёсць нямала,
Але зачым шукаць ў жыццi прыгод?
Пiсаць заўсёды трэба, як Купала,
Пра шматпакутны родны свой народ.
Такое ж, як у iншых, наша неба,
Прастор палёў, лясоў i гоман рэк,
I для народа песнi складаць трэба,
Жыве не толькi хлебам чалавек.
Для добрых вершаў мовы надта мала!
Каб з вуснаў пачалi яны гучаць,
Паэзiя каб ўсенароднай стала,
Ў ёй трэба беларускасць адчуваць.
18.07.1995
939 ТРЭБА
ПЕСНI
Ў паэзii стварыўся вузкi свет:
Паэты пiшуць, людзi не чытаюць.
Цi вiнаваты ў вынiку паэт,
Што сэрцам прыгажосцi не ўспрымаюць?
Калi верш кволы песняю назваць,
Нiхто нязграбны тэкст не заспявае,
Як верш не будзе радасць вылучаць,
Жыццё народа як не адбiвае.
Каб сваю мову палюбiў народ,
Нiколi прымушаць сiлком не трэба,
Каб не стваралась штучных перашкод,
Жадалi б песнi, як жадаюць хлеба.
Пра парсючка, што бульбачку грызе,
Ў сяброўскiм заспявае хто застоллi?
Пры вельмi значнай аўтара вазе
Не будуць гэту песню пець нiколi.
Пра Яся, канюшыну што касiў,
Заўсёды песня застаецца з намi,
Народ пяшчотна песню палюбiў
Пра Янку i Алёну з ручнiкамi.
Каб засвяцiлась радасць у вачах,
Складаць паэтам трэба дзiва-песнi,
Праз песню да народа мовы шлях:
Любоў да мовы i яе прадвесне.
18.07.1995
940
ПРЫГАЖОСЦЬ ЖЫЦЦЯ
Хто па росных травах не хадзiў,
Узыходу сонца не пабачыў,
Мо, дарэмна i на свеце жыў,
Цуд не зведаў вабны, не iначай.
Хто не бачыў ранiшнi туман,
Як ён распаўзаецца над логам,
I бясконцы жытнi акiян,
Той не бачыў у жыццi нiчога.
Хто нiколi ў лесе не блукаў,
Не знаходзiў спелыя сунiцы,
I грыбоў нiколi не збiраў,
Не крануўся радасцi крынiцы.
Ноччу хто на зоркi не глядзеў
I не бачыў, знiчкi як спадалi,
Многае ў жыццi не зразумеў,
Ўражаннi ў душу не завiталi.
Хто над рэчкай золкам не сядзеў
I не чуў, аб чым чарот шапоча,
Шчасця хто рыбацкага не меў,
Лёс над тым бязлiтасна рагоча.
Як прыемна свет жыцця пазнаць!
Ў кнiжках пачытаць ўсё немагчыма,
Як душой прыроду адчуваць,
Прыгажосць жыцця не пройдзе мiма.
18.07.1995
944 ЧАРОЎНЫ
ЛЕС
Iду па лесе, цуд вакол чароўны,
I радуе, як песня, кожны крок,
У сэрцы стук з'яўляецца
няроўны,
Як малады вiтае саснячок.
Што нi сасонка – i краса, i дзiва,
Галлё рукамi трэба рассуваць,
Хаця яно змыкаецца iмклiва,
Ды можна грыб чарговы адшукаць.
Калi знянацку стрэнецца балота,
Заззяе журавiнны зоркапад,
Глядзець на зоркi яркiя ахвота,
Iх ў аксамiце з моху вельмi шмат.
I рэчка, дзе сцюдзёная вадзiца,
Бяжыць праз лес i весела журчыць,
Лес для душы – цудоўная крынiца,
Бясконца можа радасцi дарыць.
Чароўны лес – бяздонная скарбнiца,
Якая дасць i ягад, i грыбоў,
Душой да шчасця можна прытулiцца,
Таму к сабе лес клiча палка зноў.
Стварыла лес Вялiкая Прырода,
Удосталь каб яго дары набыць,
Як з'явiцца цудоўная нагода,
Душою ў лесе можна адпачыць.
20.07.1995
948 СВАЯ
ЗЯМЛЯ
Такое ж неба i такiя ж сосны,
Але ў душы натхненне, хоць спявай!
Такi настрой ствараюць толькi вёсны,
Яго даруе сэрцу любы край.
Як зноўку завiтаю на Радзiму,
Мне зразумела справядлiвасць слоў
Пра асалоду i прыемнасць дыму,
Бо грэе сэрца палкая любоў.
Прыемна ўсё, куды не гляне вока,
Чароўнае Айчыны пачуццё!
Яго я адчуваю, бо далёка
Жыў ад Радзiмы доўгае жыццё.
Ды хутка буду зноў дамоў вяртацца,
Ступаць каб па зямлi бацькоў нагой,
Ў сваёй любвi Радзiме прызнавацца,
Каб развiтацца назаўжды з тугой.
Радзiму з лёгкiм сэрцам пакiдалi,
Не ведалi сваёй зямлi цаны,
Далёка справы доўгi час трымалi,
Мы былi нiбы блудныя сыны.
Але мацней ў разлуцы i каханне,
Ад успамiнаў сэрца зашчымiць,
Ды надыходзiць вабны час вяртання,
Каб на сваёй зямлi адвечна жыць.
22.07.1995
955 ЦI ПРОЙДЗЕ ЗIМА?
Журботны вельмi жураўлiны крык,
Як чарада у вырай адлятае,
Хоць журавель апошнi з вiду знiк,
Туга душу няшчадна разрывае.
Душа сумуе жудасна, калi
Радзiму на час доўгi пакiдаюць,
Таму заўжды курлычаць жураўлi,
Апошнi позiрк на зямлю кiдаюць.
Затое ўцеха ёсць i ў iх душы,
Што скончыцца зiма, яны вярнуцца,
Ў бясконцых сумных думах з-за мяжы
Iм хочацца Радзiмы дакрануцца.
Каб на Радзiме можна было жыць,
То журавы зусiм не адляталi,
Зямлю сваю працягвалi любiць,
Але ляцелi ад яе ўсё далей.
Так адлятаюць людзi ў даны час,
Знайсцi хутчэй каб шчасце i свабоду,
Зусiм энтузiазм, нарэшце, згас,
Ляцяць, не нарабiць сабе каб шкоду.
Час пройдзе, i вярнуцца журавы,
Закон такi адвечны у прыроды.
Паехаў хто, магчыма, i правы,
Зiма для нас, напэўна, назаўсёды.
26.07.1995
968 РЭЧКА
КЛIЧА
Сенажацi наўкол вабяць вока,
Прыпяць хуткiя воды нясе,
Буслы ходзяць зусiм недалёка,
Сэрцу люба ў цудоўнай красе.
Вельмi радасна з вудай на золку
Каля рэчкi сядзець у цiшы,
Бо рыбацкае шчасце без змоўку
Струменiцца ў лагоднай душы.
Ў блiзкiх зорках нябёсаў
прастора,
Халадком ветрык лашчыць мне твар,
Ужо сонца падымецца скора,
Бо аблокi гараць, як пажар.
Здатна радасць прыносiць прырода,
Калi здольны яе успрымаць,
У душы праяснiцца пагода,
Калi сонейка ранкам спаткаць.
Надта моцны уплыў ад прыроды,
Ўзнёслы настрой даруецца ёй,
Дакрануся красы i заўсёды
Адчуваю пяшчоту душой.
Бо мiж намi не вынiкне спрэчка,
Я з прыродай быць сябрам хачу,
К сабе клiча настойлiва рэчка,
I ўзаемнасцю ёй я плачу.
31.07.1995
969 МАЕ
РЭЧКI
Колькi рэчак вялiкiх i рэчак малых
Ёсць на роднай зямлi у прыроды!
Але Пiна i Прыпяць цяпер удваiх
Будуць любымi мне назаўсёды.
Хай прабачыць мяне улюбёны мой Сож,
Ад мяне лёс зусiм не залежыць,
Ён заўжды быў у мроях маiх, але ўсё ж
Цяпер Прыпяцi сэрца належыць.
Прыгажосцю кранаюць яе берагi,
З залатога пяску перакаты,
Хаця Сож па-ранейшаму мне дарагi,
Цяпер Прыпяццю буду багаты.
Бо таксама павольна ласкавая плынь,
I на беразе верб вабных кроны.
Сож! Ты крыўды зусiм на мяне не пакiнь,
Што ў чароўную Прыпяць ўлюбёны.
Прыпяць стала цяпер для мяне дарагой,
З ёй да старасцi будзем мы разам,
Задаволен сяброўствам з магутнай ракой,
Але Сож ўспамiнаецца часам.
Хаця рэчак багата цячэ па Зямлi,
Ёсць для радасцi сталай прычына,
Ў маю долю, нарэшце, дзве рэчкi ўвайшлi:
Прыпяць быстрая, цiхая Пiна.
31.07.1995
982 МАЯ
РАДЗIМА
На луг пайду – якое разнатраўе!
Нiбы не луг, а з кветак дываны,
Уражанняў такіх даўно чакаў я,
Як хлеб надзённы, для душы яны.
К сабе гукаюць хараством заўсёды
Адвечныя хваёвыя лясы,
I нават сэрца радуюць балоты.
Палессе – край чароўны, край красы!
А рэчак плынь з празрыстаю вадою!
Нiдзе такiх ўжо зараз не знайсцi,
Калi з красой спаткаешся такою,
То па жыццю прываблiва iсцi.
Духмяны водар п'ю i не нап'юся,
Сустрэчу з лесам ў сэрцы зберагу,
Нарэшце, да Радзiмы дакрануся,
Развею сваю даўнюю тугу.
Прыемна мне i радасна бясконца,
Як пад нагамi родная зямля,
Тут для мяне ласкавей свецiць сонца,
Цудоўней значна пошчак салаўя.
Наўкол патрэбна пiльна азiрнуцца,
Як на Радзiму прыязджаю зноў,
Каб шчасце мець, хачу хутчэй вярнуцца,
Не згасла ў сэрцы да яе любоў.
8.08.1995
983 ШЛЯХ ДА ДРУКУ
Па-над Прыпяццю буслы высока ляцяць,
З вышынi падаюць дзiўны голас.
Край палескi! Як можна яго не кахаць,
Вельмi ўзнёсла пiсаў аб iм Колас.
Прыпяць, быццам у сне, свае воды нясе,
I таксама павольна заўсёды,
Яна вечна ў сваёй некранутай красе
У Дняпро дае чыстыя воды.
I натхненне таксама паэтам дае,
Пра Палессе каб песнi спявалi,
Ў часы розныя чыстыя воды
яе
Радасць ў душах людзей выклiкалi.
Прыпяць – сiмвал Палесся, яго дыямент,
I сапраўднае дзiва прыроды,
Хоць ласкавая, грозна разбурыць ўсё ўшчэнт,
Калi робяцца ёй перашкоды.
I паэзii чыстай чароўная плынь,
Як i Прыпяць, належыць народу,
Ёй не месца ляжаць ў глыбiнi цёмнай скрынь,
Да святла выйсцi знойдзе нагоду.
Прыгажосць быць павiнна заўжды на вiду,
Каб натхненне душа атрымала,
Як i Прыпяць, да друку шлях вершам знайду,
Каб вядомай паэзiя стала.
8.08.1995
994 СIНЯВОКIЯ АЗЁРЫ
Як ў люстэрцы, блакiт на вадзе ад нябёс,
I, здаецца, глыбока, як ў моры,
Назву гэты блакiт зямлi нашай прынёс,
Сiнявокiя нашы азёры.
Край лясоў i азёр, сiнявокi мой край,
Безлiч песень табе ўжо прапета!
Колькi песень прыгожых табе не спявай,
Ты натхненне даеш для паэта.
Заўжды вабiць бясконца твая прыгажосць,
I прыемны твае краявiды,
Мне у iншых краях пражываць давялось,
Але ў сэрцы мой край не забыты.
Вельмi хутка к табе я вяртаюся зноў,
Каб красою тваёй любавацца,
Назаўжды прыязджаю, нарэшце, дамоў,
Бо абрыдла па свету бадзяцца.
У душы я збярог да Радзiмы любоў,
Да народу свайго i да мовы,
Слухаць надта прыемна мне музыку слоў,
I на мове чароўнай размовы.
Я з табой назаўжды, маiх продкаў зямля,
Ў шчасцi, радасцi, смутку i горы,
Беларусь сiнявокая – радасць мая,
Сiнявокiя нашы азёры.
13.08.1995
1023 РАНЕЙ I ЦЯПЕР
Лясы, лясы i пералескi,
Спакойная у рэчак плынь,
Як цуд, прыгожы край палескi,
Тут Прыпяць, Ясельда, Гарынь.
Вядомыя на ўсю краiну,
Яны Дняпру ваду даюць,
Сваю багатую данiну,
Як Колас напiсаў, нясуць.
Людзей тут буслы не баяцца,
Жадаюць людзi iм дабра,
I над сядзiбамi гняздзяцца,
Як дзетак гадаваць пара.
Раней было тут вельмi цiха,
Край непалоханых звяроў,
Цяпер яго спаткала лiха,
Бо «мiрны» атам ён знайшоў.
Край беларускi, край палескi,
Ты шматпакутны цяпер стаў,
Ў бядзе лясы i пералескi,
Нiхто такога не чакаў.
24.08.1995
1027 ШЧАСЦЕ
Атрымлiваю радасць ад жыцця,
I сэрца супакоiць немагчыма,
Цiкавая хада майго быцця,
Бо поруч зноў любiмая Радзiма.
Па поплаву квяцiстаму iду,
Мая душа у радасцi няспынна,
Гляджу з натхненнем ў сiняю ваду,
Бо побач Прыпяць, Ясельда i Пiна.
Прыемны стан цяпер маёй душы,
I лепшага я болей не жадаю,
Пiшу далей пявучыя вершы,
Палескую прыроду назiраю.
Спаткалiся натхненне i спакой,
Такой нагоды доўгi час чакаю,
Цудоўны стан душы, нарэшце, мой,
Яго чароўным шчасцем называю.
Няпроста сваё шчасце адшукаць,
Яно прыходзiць позна або рана,
Ў чужых краях цiкава паблукаць,
Ды шчасце у сваёй зямлi схавана.
25.08.1995
1042 ЗАЛЕЖЫЦЬ АД ДОЛI
Гарадоў у краiне нямала,
Як на дрэве магутным галля,
Доля розныя мне выбiрала,
Ды бацькоўская лепей зямля.
Мне казала зязюля у лесе,
Хоць цудоўны i ветлiвы Львоў,
Але выбраць патрэбна Палессе,
Каб сустрэцца з Радзiмаю зноў.
У паэтаў мацнее тут голас,
Адбываецца так нездарма,
Пра Палессе пiсаў ўзнёсла Колас,
Лепш зямлi для натхнення няма.
Бо чаруе лясоў пазалота,
Прыпяць з Пiнай злiваюцца тут,
Вабяць вока i луг, i балота,
Сагравае душу родны кут.
Доля ўрэшце у Пiнск завiтала,
Сюды сцежкi жыцця прывялi,
Мяне зноўку Радзiма спаткала,
Жыць прыемна на роднай зямлi.
1.09.1995
1063 ЧАМУ КЕПСКА?
Распавядаў мне дзед, як пры цары
Зусiм някепска у сялянстве жылi,
Ён лепшага не бачыў з той пары,
Не дачакаўся i ляжыць ў магiле.
Казаў мне бацька: цяжка жыць было,
Ды лепшы час быў пры вяртаннi НЭПа,
Жыццё ў чаканнi лепшага прайшло,
Часамi не было кавалка хлеба.
Мы зведалi савецкiя часы,
Усё жыццё былi спрэс недахопы,
За выняткам асобнай каўбасы,
Жыць лепей цэлы час рабiлi спробы.
Чаму мы кепска ўсё жыццё жылi?
Чаму цярпець прыходзiлася мукi?
Ў Еўропе ўсе дастатак набылi,
Як нашы дзецi будуць жыць i ўнукi?
Мы марна знемагалi ў барацьбе,
Далей ідзем, час сустракае
горшы,
Бо не здабылi волi мы сабе,
Бо не развiлi перамогу Оршы.
9.09.1995
1127 МАЯ
КРЫНIЧКА
Стаў прад крынiчкай на каленi
I нахiлiўся, з прагай п'ю,
Гляджу няспынна ў захапленнi,
Кранае цуд душу маю.
Вада бяжыць i серабрыцца,
Ды на каменьчыках журчыць,
Прыемна, калi ёсць крынiца,
Каб часам прагу пагасiць.
Люблю крынiчкай мiлавацца,
I слухаць цiхi яе спеў,
Над ёй цудоўна нахiляцца,
Ў яе бясконца б я глядзеў.
Яна дае душы уцеху,
Натхненне здатна падарыць,
Прыемна вельмi чалавеку
З сваёй крынiчанькi папiць.
Чароўная мая крынiца!
Я ёй бясконца даражу,
Зусiм няма чаго журыцца,
Бо шчасце льецца мне ў душу.
14.10.1995
1133 ДЛЯ
ПАЧАТКУ
Няўдала гiсторыя склалася ў нас,
Мы родную мову забылi,
Нарэшце, прыйшоў i да нас волi час,
Каб мову сваю аднавiлi.
З чаго сваю мову пачаць вывучаць,
Мо з песнi – душы для народа?
Прыемна цудоўныя песнi спяваць,
Ад песнi ў душы асалода.
У мове славянскiя ўсе каранi,
Як лепш да яе прыглядзецца,
Шмат часу народ к чужой мове цягнi,
Ад роднай нiдзе не падзецца.
Мы матчыну мову павiнны кахаць,
Не трэба яе пераклады,
Пяшчотна сваю лепш заўжды калыхаць,
Народ толькi мовай багаты.
Шмат ў мове ласкавых i першасных слоў,
Каб нам не зрабіць з яе
згадку,
Патрэбна вучыць мову родную зноў,
Лепш песнi спяваць для пачатку.
18.10.1995
1163 НЯЎЖО?
I вось, нарэшце, прада мной Радзiма,
Тут беларускасць знiшчана ушчэнт,
Свая, наогул, мова нелюбiма,
I грэбуе ёй нават прэзiдэнт.
Нiхто па-беларуску не гаворыць,
Адкiнулi чырвона-белы сцяг.
Няўжо народ гiсторыю паўторыць,
Савецкi пойдзе зноў яе працяг?
Пагоня за свабодай не ўдалася,
Адкiнулi зноў старажытны герб,
Не па душы свабода нам прыйшлася,
Зноў пажадалi молат мець i серп.
Няўжо чакае доля дыназаўраў
Адметны беларускi мой народ?
Не будзе нi аркестраў, нi лiтаўраў,
Без волi нас чакае эшафот.
Так нашы продкi дамагалiсь волi!
Сваё жыццё паклалi ў барацьбе.
Няўжо не будзем вольнымi нiколi?
Чаму палон мы выбралi сабе?
1.11.1995
1222 СВАЯ
ЗЯМЛЯ
Свая зямля, зямля дзядоў, бацькоў,
Калi на ёй жывеш, не адчуваеш,
Ды ў сэрцы разгараецца любоў,
Айчыну як надоўга пакiдаеш.
На Бацькаўшчыне шмат гадоў не жыў,
Пабачыў iншых месц ў жыццi багата,
Ды родны край мяне прываражыў,
Бацькоўская мне часта снiлась хата.
Блакiтныя ў снах бачыў верасы,
Паляны, ўлетку дзе збiраў сунiцы,
Чароўныя сасновыя лясы,
Празрыстыя сцюдзёныя крынiцы.
Што змалку ўсёй душою палюбiў,
На ўсё жыццё – духоўнае
багацце,
Любоў сваю пранёс i не згубiў,
Радзiма сэрцу – як другая
мацi.
Прыйшла пара, i я вяртаюсь зноў,
Радзiма, як раней, перада мною,
Хай будзе ў нас ўзаемная любоў,
З сваёй сустрэцца радасна зямлёю.
27.11.1995
1267 ЭТАЛОН
СВЯДОМАСЦI
Любоў к Радзiме, як яе праверыць,
Цi ў сэрцы захавалася у нас?
Дзе эталон знайсцi яе памерыць,
Гарыць ў душы агонь або пагас?
Цi любiм мы сваёй Айчыны словы,
Што матчынымi цяжка ўжо назваць?
Бо так даўно амаль пазбылiсь мовы,
На iншай ўсе пачалi размаўляць.
Цi хочам для сябе мы мець свабоду,
Цi лепей нам пазбегнуць барацьбы?
Жадаем мець адзнакi мы народу
Цi будзем зноў адвечныя рабы?
Чаму мы абыякавасць прыдбалi,
Свядомымi зусiм не хочам быць?
Гiсторыю сваю пазабывалi,
Яе не хочам нанава тварыць.
Чэчэнцы аддаюць жыццё за волю,
Бо кожны з iх свядомы патрыёт.
Чаму няма у нашых душах болю,
Хоць мы знiшчаем самi свой народ?
13.12.1995
1279 ЗАБ'Е
КРЫНIЦА
Неверагодна! Мову мы забылi.
Чаму? Цяпер шукаем шмат прычын,
Каб гордым мы заўжды народам былi,
Яе ганьбiць не стаў бы не адзiн.
Мы зараз толькi iншых вiнавацiм,
Што мову нам насаджвалi яны,
Ды толькi час бязглузда марна трацiм,
Ёсць прыклад вельмi добры: цыганы.
Жахлiвыя жыццёвыя умовы,
Нiколi не было цыганскiх школ,
Але не адцуралiся ад мовы,
Бо да яе ў народа ёсць любоў.
Нацыянальная свядомасць будзе,
Нiхто не кiне ў бруд бацькоўскiх слоў,
Без мовы, як сiроты, заўжды людзi.
Мо вывучым сваю мы мову зноў?
Бо нашай мовай можна ганарыцца,
Яна, як песня, хораша гучыць,
Заб'е няхай адвечная крынiца.
Давайце роднай мовай гаварыць!
18.12.1995
1282 КРЫЛЫ
ШЧАСЦЯ
Мяне ўгары трымаюць два крылы:
Паэзiя i любая рыбалка,
Хоць попыт верша ў чытача малы,
I пераважна ловiцца маляўка.
Але лячу ўвесь час ў нябёсах я
I ад натхнення маю асалоду,
Перада мной раскiнулась зямля,
Люблю глядзець бясконца на прыроду.
Бо радасць адчуваю ад красы,
Як бачу плынi Прыпяцi i Пiны
Цi поплавы ля iх, або лясы,
Цi прыгажосць адметную жанчыны.
Стварыў цiкавы паэтычны свет
I свет рыбацкi дарагi i мiлы,
Хаця я не рыбак i не паэт,
Але натхненне памнажае сiлы.
Бясхмарныя сабе ствараю днi,
Лаўлю малявак, вершыкi складаю,
Лячу на крылах шчасця ўвышынi,
Хоць сапраўды ў нябёсах не лятаю.
20.12.1995
1283
КРЫТЫЧНАЯ МАСА
Калi не дасягнуць крытычнай масы,
Працэс спантанна не пачнецца ўраз,
Асобныя няхай iмкнуцца асы,
Ды ўсё залежыць ад народных мас.
Ў загоне апынулась наша мова,
Як нам цяпер яе уратаваць?
Якая неабходная умова,
Каб ўсім па-беларуску
размаўляць.
Калi адзiнкам толькi намагацца,
Занадта цяжка мову аднавiць,
За справу талакой патрэбна брацца,
Крытычнай масу каб хутчэй зрабiць.
Ў Чырвонай кнiзе каб не паявiцца,
Давесцi: беларускi ёсць народ,
Патрэбна роднай мове аднавiцца,
Хоць на шляху шмат цяжкiх перашкод.
Прыемная, найлепшая у свеце,
Ды лёс яе складаецца з нягод.
Крытычнай масай можа стануць дзецi,
Каб зберагчы адметны наш народ?
20.12.1995
1291 ГЛЯДЖУ
НАВОКАЛ
Гляджу i наглядзецца не магу,
Якая прыгажосць ляжыць навокал!
У лузе можна ўтаймаваць тугу,
I дорыць радасць сэрцу лес далёкi.
Гляджу на рэчак сiнюю ваду,
I тут вiруе радасць, не змаўкае,
Я заўтра ранкам зноў сюды прыйду,
Бо прыгажосць душу маю ўздымае.
Непужаныя буслы ходзяць тут,
А хутка дваццаць першае стагоддзе,
Але збярогся гэты любы кут,
Прыходзiлася цяжка хоць прыродзе.
Бягуць ў блакiтным небе воблакi,
Знiкаюць у далёкiм сiнiм лесе,
Цудоўна, што iснуе край такi,
Iмя яго прыгожае – Палессе.
Прыемна для душы краса Зямлi,
Гляджу навокал, шчасце адчуваю,
Шляхi жыцця сюды мае прыйшлi,
Даўно сустрэчы радаснай чакаю.
23.12.1995
1346
ТРЫМАЦЦА ЗА ЗЯМЛЮ
Заўжды паэтаў моцна вабiць неба,
Бо крылы iм паэзiя дае,
Нагода ёсць – сядлаць
Пегаса трэба,
Ён непакорны, на дыбкi стае.
Паэты вечна ў вышынi лунаюць,
Пра Сонца пiшуць, Месяц, Млечны шлях,
Пра знiчкi i пра зоркi разважаюць,
Што лепшыя яны ў сваiх краях.
Пегас крылаты, неба добра бачна
Заўжды паэту, нiбы жураўлю,
Але карысцi будзе болей значна,
Калi з нябёс спусцiцца на зямлю.
Аб вышынi шмат вершаў у паэтаў,
Бо цягне да узвышаных падзей.
Ды колькi яшчэ песень не прапета
Пра радасцi i горычы людзей!
Не трэба ад зямелькi адрывацца,
Яна дасць мора тэм i шмат iдэй,
Лепш моцна за зямлю заўжды трымацца,
Бо страцiў сiлы без зямлi Антэй.
23.01.1996
1416
ПЯШЧОТНЫЯ СЛОВЫ
Слоў цудоўных у мове даволi,
Нiбы зорачак ў небе, шмат слоў,
Ды пяшчотней не знойдзеш нiколi,
Чым «Радзiма», «Жанчына», «Любоў».
Калi ёсць, што яны азначаюць,
Расцвiтуць ружы шчасця ў душы,
Бо пяшчотай яе напаўняюць,
Радасць сэрцу даюць без мяжы.
Як з трох слоў аднаго не хапае –
Нежаданыя лёсу гады,
Шчасце вабнае цалкам знiкае,
Месца ў сэрцы дае для бяды.
Шчасця большага нават не трэба,
Жадаць лепшых не варта умоў,
Як каханне ўздымае у неба,
I як ёсць да Радзiмы любоў.
Будзе шчасця бясконца багата,
Як надзейны саюз вабных слоў,
Непарыўнай як будзе трыяда
З слоў: «Жанчына», «Радзiма», «Любоў».
18.02.1996
1465 МАЯ АЙЧЫНА
Няма на чым спынiцца воку,
Куды нi глянь – адна вада,
I толькi ў вышынi далёка
Бялее аблакоў града.
Хоць добра пабываць на моры,
Прыемна вандраваць заўжды,
Чароўней родныя прасторы,
Яны каштоўней праз гады.
Мiлуе вока край мой мiлы,
Лясы, балоты i лугi,
I рэчак чыстых бег iмклiвы,
Пейзаж для сэрца дарагi.
На свеце ёсць зямель багата,
Але што нам да iх красы?
Там лепей, родная дзе хата,
Знаёмы лес i верасы.
Зямля бацькоў! Мая Айчына!
Натхненне сэрца – Беларусь!
Была мне роднай Украiна,
Ды хутка да цябе вярнусь.
29.06.1996
1477
ПАКЛIКАЛА ЗЯМЛЯ
Ўсе ехалi кудысьцi, з'ехаў я,
Блукаць па свету былi не павiнны,
Паклiкала бацькоўская зямля,
Радзiмы любы край, зямля Айчыны.
Даўно карцела на сваю зямлю,
Але было вярнуцца немагчыма,
У думках як мiнулае ўяўлю,
Радзiма паўставала прад вачыма.
Мой родны Крычаў i любiмы Сож –
Цудоўныя i вабныя мясцiны,
Па сэрцу нiбы мне прайшоўся нож,
Калi я жыў далёка ад Айчыны.
Цяпер мэту ажыццявiў сваю,
Хоць позна, ды атрымлiваю сiлы,
Бо цвёрда на сваёй зямлi стаю,
I адрастаюць ад натхнення крылы.
Паклiкала бацькоўская зямля,
Жыццё прыйшлося цалкам перайначыць,
Нарэшце, мара здзейснiлась мая,
Айчыну мне сваю прыемна бачыць.
13.07.1996
1492 ЛЮБАЯ БЕЛАРУСЬ
Хаця Беларусь i далёка ад мора,
У нас ёсць шмат iншай красы,
Чаруе шырокая вельмi прастора:
Цудоўныя нашы лясы.
Лясы прыгажосцю мне радуюць вока,
Як мора, лясы не адны,
Бо позiрк адзначыў: пралеглi далёка,
Як мора, палi збажыны.
Па iх прабягаюць ад ветрыку хвалi,
Як быццам бягуць над вадой,
На сцеблах калоссе яны разгайдалi,
Спявае яно, як прыбой.
А побач зялёнае мора iскрыцца:
Касцоў зачакалiсь лугi,
Сваiмi марамi мой край ганарыцца,
I край мне не трэба другi.
Хаця Беларусь i далёка ад мора,
У нас ёсць рака не адна,
Таму i не бачым нiякага гора,
Такая нам люба яна.
18.0.71996
1500 ЗНАЙСЦI
АСАЛОДУ
Да прыроды хачу, да прыроды!
Хаця жыць ужо ў горадзе звык,
Ды нястомна чакаю нагоды
Ў лес пайсцi, бо заўзяты грыбнiк.
З цягнiка на прыпынку як злезу,
Лiст асеннi запалiць пажар,
«Добры дзень» – я кажу шчыра лесу,
Мне натхненне дае Боскi дар.
Вабiць дзiўнай красою Палессе,
Прыкiпеў да яго я душой,
Паблукаю хоць крыху у лесе,
Ды набуду душэўны спакой.
Лес. У iм прыхавана спакуса,
Я красой яго ўзрушаны быў,
Вельмi цяжка знайсцi беларуса,
Якi лес ўсёй душой не любiў.
Я жадаю адведаць прыроду,
Дзе чыгунка бяжыць цi шаша,
Каб у лесе знайсцi асалоду,
Каб ўзлятала ў нябёсы душа.
4.08.1996
1515 КРЫНIЦА
НАТХНЕННЯ
Я гляджу на зямлю, i на неба гляджу,
I нiяк не магу наглядзецца,
Бо любоў да прыроды у сэрцы нашу,
З ёй я здатны душою сагрэцца.
Мне сяброўка рака, да спадобы лясы,
I лугi я люблю ўсёй душою,
Гараджанiн даўно, ды ў любыя часы
Я iмкнуўся бываць часта з ёю.
Бо прыемна сустрэць на прыродзе людзей,
Ў лесе, ў лузе або над ракою,
Заўжды гутарка з iмi цiкава iдзе,
Гэта людзi з адкрытай душою.
Бо прырода, як лекар, змягчае душу,
I яна не бывае благою,
Знiме жорсткасць i змые з яе ўсю iржу,
Жыць прыемна з душою такою.
Хто сябруе з прыродай, знаходзiць спакой,
Бо прырода – натхнення
крынiца,
I няма ў свеце лепш яе сiлы такой,
Каб душой кожны мог адрадзiцца.
17.08.1996
1548
ПОЎДЗЕНЬ
Ноч паўднёвая – як сажа,
Зоркi свецяцца ўгары,
Ў штыль адбiтак ў мора ляжа,
Як бiльярдныя шары.
Цi ласкава хваля б'ецца,
Як струна, пяе прыбой,
Шчасце, калi удаецца
Ноч пабачыць вось такой.
Прасыпае хто ўсе ночы,
Любай не пазнаць красы,
Зоркi бачыць я ахвочы,
Як цяпер, ва ўсе часы.
Зоркi, рокат мора, хвалi,
Але хутка шлях дамой,
Лес i луг расхвалявалi,
Яшяэ болей, чым прыбой.
Бо не горай нашы зоры,
Трэба родны край любiць,
Але часам i на моры
Для натхнення добра быць.
21.08.1996
1567 ПА-БЕЛАРУСКУ
Багата год пражыў у Львовi,
Там рускай мовы не гнятуць,
Ды перавагу роднай мове
З натхненнем людзi аддаюць.
Навокал ўсё па-украiнску,
Пяшчотна мову берагуць,
А вось цявер жыву у Пiнску,
Ды роднай мовы тут не чуць.
Чужую мову палюбiлi,
Свая цяпер для нас – як бруд,
Амаль усе сваю забылi,
Сабе накiнулi хамут.
Забудзем мову – i народу,
Лiчы, няма зусiм тады,
Без зброi аддадзiм свабоду,
А горш не можа быць бяды.
Трагедыi не разумеем
I мовай грэбуем сваёй,
Па-белареску не умеем,
Гаворым кепска на чужой.
31.08.1996
1625 900
ГАДОЎ
Вельмi вабны фон чырвоны,
Лук, зараджаны стралой,
Пiнск быў вартай абароны,
Ваяўнiчы герб меў свой.
Старажытнi герб здзiўляе,
Пiнск – старэйшы з гарадоў,
Сваё свята сустракае,
Дзевятсот сваiх гадоў.
Прыпяць тут бяжыць i Пiна,
Дзве цудоўныя ракi,
Iм гiсторыя павiнна,
Горад што паўстаў такi.
Хоць пачатак быў далёка,
Пiнск – бясконца малады,
Шэраг гмахаў вабiць вока,
Стаў ён лепшы праз гады.
Свята! Радаснае свята
Сустракаем мы i ён,
Дзевятсот гадоў – багата,
Прастаiць яшчэ мiльён.
26.09.1996
1643 РАЗМОВА З РЭЧКАЙ
Люблю над рэчкай пасядзець,
I ў час, няма як клёву,
Прыемна на ваду глядзець
I весцi з ёй размову.
Шапоча цiхенька чарот,
I плынь журчыць пявуча
Аб тым, што цяжка ад нягод,
I жыць рацэ балюча.
Што стала бруднаю вада,
I рыбам недзе дзецца,
Iдзе глабальная бяда.
Дзе ж тут душой сагрэцца?
Прырода плача доўгi час,
Не ведае, што будзе:
Ўсё можа знiкнуць хутка ўраз.
Цi дапамогуць людзi?
Сядзець над рэчкаю люблю,
Ды ўжо не будзе клёву,
Бо атруцiлi ўсю зямлю.
Як весцi з ёй размову?
29.09.1996
1647 УДЗЯЧНЫ ЛЁСУ
Гляджу на Львоў з
птушынага палёту,
Хаця высотны дом не
хмарачос,
Ды ў сэрцы адчуваю я
маркоту,
Бо расставацца прымушае
лёс.
Даўно у грудзі стукае
Радзіма,
Правёў у Львові лепшыя
гады,
Таму не пройдзе ён праз
сэрца міма,
Са мной цяпер Львоў любы
назаўжды.
Жыцця палова разам з ім
пражыта,
Мне блізкі мілы, цалкам
родны Львоў,
Але Радзіма сэрцам не забыта,
Адна на двух цяпер мая
любоў.
Я – Украіны сын і
Беларусі,
Няздатны сваё сэрца
падзяліць,
Як затужу, у Львоў
хутчэй прымчуся,
Мой лёс такі, абодвух
каб любіць.
Радзіма кліча сціпла, ды
упарта,
Але дае ў жыцці
натхненне Львоў,
Прыйшоў час, на Радзіму
ехаць варта,
Ды ўзячны лёсу: ў любы
край прывёў.
30.09.1996
1784 ПАСЫНАК
Радзiма мая – мне
калыска,
Нядоўга гайдала мяне,
Хоць быў ад яе вельмi блiзка,
На любай, але чужыне.
Хацелась вярнуцца няспынна,
Ды марнаю мара была,
Хаця для мяне Украiна
Усё, нiбы мацi, дала.
Але для душы немагчыма
Радзiму навекi забыць,
Бо стукае ў сэрца Радзiма,
Яе прапануе любiць.
I вось дачакаўся нагоды,
Жадаў доўгi час нездарма,
З Радзiмай цяпер назаўсёды,
Але грамадзянства няма.
Яно, можа, мне i не трэба,
Ды лепш, калi грамадзянiн,
Зямля хоць мая тут i неба,
Ды пасынак я, а не сын.
2.11.1996
1789 ПЛАЧУЦЬ
УСЕ
Што шапоча чарот каля млыну?
Аб чым плача над рэчкай вярба?
Што сустрэлi лiхую гадзiну,
Што цяпер наша доля – журба.
Была чыстай калiсьцi крынiца,
I мядовымi былi лугi,
Гэты цуд нам цяпер толькi снiцца,
Прыйшоў час нашай горкай тугi.
Дасталося бяды нам багата,
Плачуць рэкi, лясы i палi,
Бо чарнобыльскi лёг на нас атам,
Няма чыстай, цнатлiвай зямлi.
Радыяцыя ўсюды, нi кроку
Ўжо цяпер без яе не ступiць,
Хоць нябачна яна зусiм воку,
Ды жахлiва ў суседстве з ёй жыць.
Плачуць ўсе: i чарот каля млыну,
I над рэчкай старая вярба.
Чаму лёс попел жудасны кiнуў?
I чым скончыцца з iм барацьба?
4.11.1996
1806
СЦЯЖЫНКI ДЗЯЦIНСТВА
Сцяжынкi дзяцiнства у марах бягуць,
Усё жыццё iмi я крочу,
Ўспамiны маленства мне радасць даюць,
Ў дзяцiнстве бываць я ахвочы.
Дзяцiнства – пачатак жыцця,
яго ўсход,
I свету пазнання пачатак.
Быў час паваенны, час горкiх нягод,
Ды светлых аб iм колькi згадак!
За рэчку хадзiў ў залiўныя лугi,
Мне лес раскiдаў свае шаты,
Час дзiўны маленства, душы дарагi,
Усё жыццё iм я багаты.
Сцяжынкi дзяцiнства вялi у жыццё,
Вандроўкi цяпер ў марах бачны,
Яны – дар галоўны, маё
набыццё,
Iм я за навуку удзячны.
Сцяжынкi дзяцiнства – пачатак шляху,
Сцяжыначкi роднага краю!
Ды зараз па iм я хадзiць не магу,
З пяшчотай ў душы ўспамiнаю...
8.11.1996
1832 АСАЛОДА АД УСПАМIНАЎ
Вяртаюся ў дзiцячыя часы,
Калi такая здарыцца нагода,
Луг ўспомню, рэчку, блiжнiя лясы,
I ў сэрцы ад пяшчоты асалода.
Цудоўна дзiўны ранак сустракаць,
Iсцi па лузе сцежкаю расiстай,
Прамень гуллiвы сонца назiраць,
I слухаць спевы птушкi галасiстай.
Слых лашчыць шэпт чароту над вадой,
Як любы ветрык хвалi разгайдае,
I месца для рыбалкi пад вярбой
З пяшчотай i натхненнем ўспамiнаю.
Сцяжынкамi ляснымi зноў iду,
Траншэi, гiльзы стрэляныя бачу,
Жыцця пасляваеннага бяду,
А разам з ёй – цудоўную
удачу.
Гады маленства – лепшыя
гады,
Яны – маёй душы
узнагарода,
Калi да iх вяртаюся, заўжды
Ад успамiнаў ў сэрцы асалода.
17.11.1996
1845 МОЖНА
ЎСПАМIНАЦЬ
– Рэчанька, аб чым гаруеш,
Твой струмень аб чым журчыць?
Аб чым марыш i шкадуеш,
Добра зараз табе жыць?
– Чыстай я раней бывала,
Бегла, як крышталь, вада,
А цяпер прыйшла навала,
Нават чорная бяда.
Рэчышча мне выпраўлялi,
Зруйнавалi берагi,
Ушчэнт вербы паламалi,
Плачу горка ад тугi.
Столькi вылiваюць бруду,
Што ачысцiць не магу.
Як далей трываць я буду,
Мо сябе не зберагу?
Карысталась ўзнёслай славай,
Аб тым можна ўспамiнаць,
Была рэчанька – канавай
Мяне можна называць.
23.11.1996
1861 СВАЯ
МЯСЦIНА
К сваёй арбiце схiльны электрон,
Хоць здатны пакiдаць яе часова,
Але заўжды вярнуцца можа ён,
Калi для руху створыцца умова.
I колькi б часу з той пары прайшло,
Калi арбiту электрон пакiнуў,
Хоць добра на чужой яму было,
Ды на сваю iмкнецца ён няспынна.
Таксама робяць блудныя сыны,
Ў чужых краях хаця жыць да спадобы,
Але чужынцы ўсё адно яны,
Таму заўжды вярнуцца робяць спробы.
Я жыў ў краiне iншай доўгi час,
Хоць сэрца мне сагрэла Украiна,
Ды да сваёй зямлi запал не згас,
I на Радзiму хочацца няспынна.
Заўсёды так здараецца ў жыццi,
Бо ёсць унiверсальныя законы:
Сваю мясцiну хочацца знайсцi,
I людзi робяць так, i электроны.
2.12.1996
1895 РОДНЫЯ
МЯСЦIНЫ
Дзяцiнства сэрцу любыя мясцiны,
З маленства палюбiў я iх адразу,
Адчуў душой, што там пабыць павiнны,
Але заўсёды не хапае часу.
Жыццё такое, я не вiнаваты,
Ды ў мроях бачу родных месц аблiчча,
Хоць там даўно няма бацькоўскай хаты,
Ды родная зямля упарта клiча.
Я бачу лес, лугi i плёсы Сожа,
Яны гукаюць сцiпла, ды упарта.
Мой родны край! Бясконца ў iм прыгожа,
Абавязкова пабываць там варта.
Мясцiн цудоўных ўсюды ёсць багата,
Але не ўсе адведаць iх гукаюць,
Мясцiны, дзе стаяла наша хата,
Мяне у госцi шчыра запрашаюць.
Цяпер далёка родныя мясцiны,
Прыйшлось па свету многа пабадзяцца,
Прыехаць на спатканне я павiнны,
Хаця б таму, каб з iмi развiтацца.
15.12.1996
1903 СТРАЦIМ БЕЛАРУСЬ?
Зноўку збеглi вясновыя воды,
Ды i летась таксама было,
Не пазналi мы густу свабоды,
Не жадаем мы к ёй пад крыло.
Не iмкнемся да вольнай дарогi,
Спадабаецца ноч, а не дзень,
I не хочуць iсцi туды ногi,
Дзе святло, выбiраюць, дзе цень.
Продкi ведалi славу i волю,
Баранiлi ў баях гонар свой,
Выбiраем мы рабскую долю.
Як нашчадкам жыць з доляй такой?
Густ свабоды не зведалi. Шкода.
Ў рабства самi цяпер папаўзлi,
Няма волi – няма i народа.
Застанемся цi не на Зямлi?
Не жадаем мець ўласную хату,
I напрамак бярэм не туды,
Пакарымся як рускаму брату,
Беларусь страцiм мы назаўжды.
19.12.1996
1920 ХМАРЫ НАД РАДЗIМАЙ
Сваю Радзiму хто зусiм не любiць,
Такiх назвалi туркi янычар,
Якi свабоду на Радзiме губiць,
Хаця любоў к Айчыне – Божы дар.
Манкуртамi iх называў Айтматаў,
Зямлю сваю як можна не любiць?
Ды сярод нас такiх яшчэ багата,
Па-руску толькi хочуць гаварыць.
Iм роднай мовы слухаць не ахвота,
I руская запаланiла край.
Якая ў роднай ласка i пяшчота,
Яна журчыць прыемна, як ручай!
Стварылiсь вельмi дзiўныя умовы,
Што годнасць не шануем мы сваю,
Таму i не жадаем роднай мовы,
Ў няволю мовай аддаем зямлю.
Няўжо i далей будзем янычары?
Манкурты будзем, як раней былi?
Няўжо зноў над Радзiмай будуць хмары?
Няўжо сваю свабоду аддалi?
26.12.1996
1930 БУДУЦЬ
БЕЛАРУСЫ?
Адзiн, два, пяць – не валiцца, ды п'яны,
I колькi iх магчыма сустракаць?
Чаму да звычкi цягнуцца паганай,
Чаму яе не хочуць унiкаць?
Ад п'янства ў арганiзме iдуць змены,
I у жыццё прыходзiць шмат нягод,
Не зберагуцца ад псавання гены,
Знiкае паступова мой народ.
Высокароднасць без слядоў забыта,
Часцей ганебны акружае стан,
Амаль знiкае годная элiта,
Ў адносiны даўно прыйшоў падман.
Народ амаль зусiм не мае волi,
Рэальнасць не жадае адчуваць.
Мо годнасць больш не вернецца нiколi?
Такiм народам лёгка кiраваць.
I сэрца ные, нiбы на iм рана,
Ў жыццё прыйшлi нялёгкiя часы,
Калi iдзе дамоў мужчына п'яны,
Цi будуць праз гады беларусы?
3.01.1997
1935 ЦI СХАМЯНЕЦЦА?
Як музыка вышэйшага гатунку,
Як сонейка цi зорачкi ўначы,
Прыгожая, ды просiць паратунку,
Яе мы не жадаем зберагчы.
Цудоўная краса ў кожным слове,
Паслухай добра або сам скажы,
Калi гаворыць хто на роднай мове,
З'яўляецца натхненне у душы.
Але чаму адмовiлiсь ад мовы?
Народу мова трэба, як зямля,
Ды родныя зусiм не чутны словы,
Так сумна, як ў гаi без салаўя.
Забылi мову, i зусiм не шкода,
Зрабiлi гэтак толькi мы адны,
Без мовы не iснуе i народа,
Народ без мовы – скрыпка
без струны.
Заўжды, каб мова музыкай гучала,
Патрэбна толькi родная, свая,
Але прыйшла чужая, як навала.
Цi схамянецца Беларусь мая?
13.01.1997
1941 ЛЮБАЯ
КРЫНIЦА
Душа спявае ад красы,
Мне Сож магутны да спадобы,
Ў асеннем лесе верасы,
Духмяныя у лузе копы.
Любiў пах чэрвеньскiх сунiц,
Дыван лугоў з вясновых кветак,
Перад крынiчкай падаў нiц,
Свет пазнаваў, як быў падлетак.
Ў душы бясконцы ўзнёслы стан,
Калi жывеш сярод прыроды,
Натхненне здатны даць туман
I ручаёў вясновых воды.
Або пушыстыя снягi,
Ў марозны дзень гор снежных схiлы,
Ўспамiн дзяцiнства дарагi,
I ў сталасцi дае мне крылы.
Прабеглi хуткiя гады,
Але маленства часта снiцца,
Час слаўны, ўзнёслы, дарагi,
Натхнення любая крынiца.
2.02.1997
2014 ЁСЦЬ
ЗМАГАРЫ
Мы рабству аддаем прыярытэт,
Нам незалежнасць – як чужое слова,
I не патрэбны суверэнiтэт,
I родная амаль не трэба мова.
Па волi не выказваем журбы,
У продкаў была iншая дарога,
Амаль усе нашчадкi – як рабы,
Ёсць змагары, ды iх не вельмi многа.
Жывем у рабстве ўжо працяглы час,
Ды здатны лёс народу ўраз змянiцца,
Калiсьцi воля прыйдзе i да нас,
Але пакуль што толькi часам снiцца.
Ды калi ёсць за волю змагары,
Iснуе i галоўная умова,
Каб дачакацца радаснай пары,
Бо воля трэба нам абавязкова.
28.03.1997
2031
РАСПЛАТА
Аднолькавай здаецца плынь ракi,
Ды кожнае iмгненне – ўжо другая,
Збягаюць ў вечнасць хуткiя вякi,
Ды кожны след адметны пакiдае.
Але раней не шкодзiлi сляды,
Бо сiл было багата у прыроды,
Засталiсь толькi крокi да бяды,
Зямлю руйнуюць шахты i заводы.
Павысякалi вечных шмат лясоў,
Атруцiлi i рэкi, i азёры,
I над Зямлёю здзекi робiм зноў,
Не шкода нам нi фауны, нi флоры.
Не думаем, што прыйдзе горкi час,
I засталось чакаць не так багата,
Не абмiне нiколi злочын нас,
Наперадзе – суровая расплата.
6.04.1997
2139 РОДНЫЯ
СТРУНЫ
Сваю спявае вецер песню ў полi,
Шумяць iначай ад вятроў лясы,
Ў цудоўных гуках ёсць заўжды даволi
Адметнасцi чароўнай i красы.
Па-iншаму ракочуць ў моры хвалi.
I б'е няшчадна ў берагi прыбой,
Вятры заўсёды гукi выклiкалi
Цi з радасцю жаданай, цi з журбой.
Аднолькавы гуляе ўсюды вецер,
Ды ў кожнага гучыць свая струна,
Бо сумна было б жыць на белым свеце,
Каб песня у вятроў была адна.
У кожнага народа свая мова,
Кiтаец кажа, турак цi француз,
Чужое мы даўно галубiм слова,
Струн родных не кранае беларус.
17.07.1997
2149 СВАЯ
ПРЫГАЖОСЦЬ
Хоць цiкава фламiнга пабачыць,
Ды не кожнаму бачыць прыйшлось,
Яшчэ лепей душою адзначыць
У Айчыне сваёй прыгажосць.
Прыглядзецца к сваёй прыгажосцi,
Эфект дасць i яна немалы,
Мо фламiнга i бачыў з нас хтосьцi,
Ды натхненне прыносяць буслы.
Не спяшацца, прайсцi цiхiм крокам
Праз балоты, лясы i лугi,
I на свет паглядзець iншым вокам,
Сэрцу будзе свой край дарагi.
Прыгажосць, што ёсць поруч, не бачна,
Ды уважлiва як назiраць,
Лепш заморскай красы яна значна,
I душу здатна лепей натхняць.
20.07.1997
2180 СВЯТА
ПIНСКА
Мо людзей не аздабляюць
Вельмi сталыя гады,
Ды iначай выглядаюць
З доўгiм векам гарады.
Дзевяцьсот гадоў узросту,
Ў Пiне збегла шмат вады,
Ды няма мяжы для росту,
Пiнск заўсёды малады.
Пiнск – палеская сталiца,
Ён сталiцай быў заўжды,
Ёсць яму чым ганарыцца,
У iм вулiцы – сады.
Пiнск гiсторыяй багаты,
Да яго ў пiнчан любоў,
Ды чакае яшчэ свята –
Будзе тысяча гадоў.
29.07.1997